İş Analisti İş Tanımı

İş ve İhtiyaç Analizi, Yazılım Mühendisliği

Bu blog isminde “Java” kelimesini barındırmasına rağmen en az Java kadar Yazılım Mühendisliği’ne de yer veren bir web kaynağı. Bu anlamda yazılım ihtiyaçları ve analizi üzerine de yazmaya çalışıyorum, eğitim ve danışmanlıklarını da veriyorum. Geçenlerde “Analist kim değildir?” diye bir yazı yazdım ama aslolan aslında analistin iş tanımını yapmaktır. Üstat Karl Wiegers‘ın müthiş kitabıyla birlikte gelen elektronik kaynaklardan olan “Business Analyst Job Description“ı Türkçe’ye çevirip yayınlamak ne zamandır aklımdaydı. Bugünlerde Belbim A. Ş.’deki iş analisti arkadaşlarla çalışma fırsatı buldum ve sağ olsunlar, ricamı geri çevirmeyip bahsettiğim metni dilimize çevirdiler. Bu çeviri için öncelikle dostum Fatih Dereli’ye ve tüm ekibiyle birlikte özellikle bu çeviriyi hızlıca yapan Osman Raif Güneş, Evren Kal, Emrah Akbıyık, Gülnur Kılıçoğlu, Mesut Kurtuluş, Yusuf Karahan ve Murat Can Arıgün’a teşekkür ederim. Her halükarda çeviri hataları bana aittir, siz daha iyi anlatım noktaları bulursanız lütfen iletin, burada düzeltelim.

İşte Karl Wiegers’ın “İş Analisti İş Tanımı”:

Tanım

İş analisti, müşteri ve son kullanıcıyı da içerecek şekilde, proje paydaşlarının gerçek ihtiyaçlarını ortaya çıkarmak, analiz etmek, doğrulamak, tanımlamak, test etmek ve yönetmekten esas sorumlu kişidir. İş analisti, aynı zamanda bir ihtiyaç (bu kelime yerine “gereksinim” de kullanılabilir) analisti, ihtiyaç mühendisi, ihtiyaç yöneticisi, sistem analisti ya da sadece analist olarak da bilinir. İş analisti müşteri tarafı ile yazılım geliştiren taraf arasında ihtiyaçların akışını sağlayan kanal olarak hizmet verir.

Bir iş analisti bir yazılım geliştirme yaşam döngüsü boyunca çeşitli seviyelerde yer alır. İş analistinin odak noktası, İhtiyaçların temellendirilmesinden sonra ihtiyaçların yönetilmesi ve doğru bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaya doğru kayar.

İş analisti fonksiyonu bir pozisyon ismi olmak zorunda değildir, bir proje rolüdür. Bu rol proje için ayrılmış bir “iş analisti” tarafından ya da projedeki öncelikli işi farklı olan proje yöneticisi, ürün yöneticisi ya da yazılım geliştiricisi gibi takım üyeleri tarafından da yerine getirilebilir. İş analisti, görevlerin düzgün bir şekilde yerine getirildiğini gözlemlemekten sorumludur.

Gerekli Beceriler

  • İnsanların söylediklerini anlama ve tereddütlü oldukları kısımları keşfetmek için dinleme becerileri,
  • Karşılıklı görüşme  ve sorgulama becerileri, bireyler ve gruplarla onların ihtiyaçları hakkında konuşma ve temel ihtiyaç bilgisini ortaya çıkaracak doğru soruları sorma becerileri,
  • Çabuk düşünme, planlanan soruların ötesine geçebilme ve görüşülen kişilerden gelen herhangi bir soruya cevap verebilme becerileri,
  • Pek çok kaynaktan toplanan bilgiyi değerlendirmek, çelişenleri uzlaştırmak, yukarı seviyedeki bilgileri detaylandırmak, daha genel bir anlayış için detaylı bilgileri yukarı seviyelere soyutlamak, bahsedilen kullanıcı isteklerini altta yatan gerçek ihtiyaçlardan ve çözüm önerilerini ihtiyaçlardan ayırt etmek için analitik beceriler,
  • Bir ortamdaki insanlar, süreçler ve tekonoloji arasındaki ilişkileri ve etkileşimleri görebilmek için sistemsel düşünme becerileri,
  • Yeni bilgileri hızlıca almak için ögrenme becerileri,
  • İhtiyaçları ortaya çıkarmak amacıyla yapılan toplantı ve atölye çalışmalarını yönetmek için yönlendirme (moderasyon) becerileri,
  • İş birliği ortamı kurmak ve ortak bir hedefe doğru hareket etmek için liderlik becerileri,
  • Elde edilen veriyi farklı teknikler yoluyla doğrulamak ve yenilerini elde etmek amacıyla yeni alanlara girmek için gözlem becerileri,
  • Müşteriler, pazarlamacılar, yöneticiler ve teknik çalışanlarla etkin ve uygun yollarla bilgi alış-verişinde bulunmak için iletişim becerileri,
  • Toplantı ve analiz çalışmaları sırasında toplanan geniş kapsamlı bilgi ile çalışmak ve hızlı değişen bilgi ile baş edebilmek için organizasyonel beceriler,
  • Dilde ifade edileni daha zengin kılmak amacıyla, kurumda hali hazırda var olan modelleme dillerini de kapsayacak şekilde, bilgiyi grafik formlarda sunmak için modelleme becerileri,
  • Öncelikleri ortaya koyabilmek ve projenin (müşteri, ürün yönetimi ve mühendislik gibi) paydaşları arasındaki anlaşmazlıkları çözebilmek için kişiler arası ilişki becerileri,
  • Kimsenin hayal edemeyeceği ihtiyaçları teklif edebilmek için yaratıcılık,

Gerekli Bilgiler

  • Gereksinimleri tanıma, analiz etme, tanımlama, doğrulama ve yönetme uygulamalarıyla ilgili çağdaş uygulamaların bilgisi ve bunları pratikte uygulama yeteneği.
  • Gereksinim mühendisliğine dair güncel kitapları ve diğer kaynakları tanıma.
  • Bir ekip ortamında farklı yazılım yaşam döngülerine göre ihtiyaç mühendisliğinin nasıl uygulanacağının bilgisi.
  • Ürün yönetimi kavramlarının ve kurumsal yazılım ürünlerinin nasıl konumlandırılıp geliştirileceğinin bilgisi.
  • Bir proje ve bir ortam için en uygun araçları seçmek amacıyla ihtiyaç geliştirme ve ihtiyaç yönetimi araçlarının bilgisi.
  • Kullanıcı temsilcileri nezdinde güvenilirlik sağlaması ve onlarla etkin çalışabilmek için, zorunlu olmamakla birlikte, uygulama alanı bilgisi, bir artıdır.

Tipik Sorumluluklar 

  • Projenin iş ihtiyaçlarını dokümante etmek için Ürün Müdürü ya da Ürün Sponsoru ile çalışın.
  • Projenin paydaşlarını ve kullanıcı türlerini belirleyin. Kullanıcı türlerinin karakteristiklerini dokümante edin. Her kullanıcı turü için uygun temsilciler belirleyin ve sorumluklarını görüşün.
  • Mülakatlar, doküman analizleri, ihtiyaçlar hakkında çalışmalar, şekilli anlatımlar, keşifler, saha ziyaretleri, iş süreci analizleri, kullanıcı süreçleri (use-case) ya da kullanıcı hikâyeleri, senaryolar, olay listeleri, rakip ürün analizleri, görev ve iş akışı analizleri yaparak ihtiyaçları ortaya çıkarın.
  • İhtiyaçları, standart şablonlara uygun olacak şekilde, doğal bir dil kullanarak, basit, açık ve kısaca yazın.
  • Üst seviye kullanıcı ve iş ihtiyaçlarını, belirli uygun bir ayrıntı düzeyinde ve insanların ihtiyaçlar üzerindeki çalışmalarına temel olacak şekilde uygun formlarda fonksiyonel (işlevsel) ihtiyaçlarına ayırın.
  • Kalite ihtiyaçlarını, sistemin dış arayüzlerini ve kısıtlarını belirtin.
  • Uygun anlarda görsel analiz modelleri (diyagramlar), prototipler ya da simülasyonlar gibi değişik araçlar kullanarak ihtiyaçları yansıtın.
  • İhtiyaçların analiz ve doğrulamasını yaparken İhtiyaç Tablolarının standartları karşılayacak şekilde tam, tutarlı, özlü, anlaşılır, izlenebilir, uygulanabilir, açık ve doğrulanabilir olduklarından emin olarak yapın.
  • Müşteri ihtiyaçlarının karşılanması ve iş hedeflerine ulaşma esaslarını temel alacak şekilde bir çözümü onaylamak için ihtiyaçları doğrulama aktivitelerini sürdürün
  • Devam eden ihtiyaçların önceliklendirilmesi işini sürdürün ve çabuklaştırın.
  • Eş düzeydeki ihtiyaçlar dokümanlarının gözden geçirme ve denetlemelerine katılın.
  • İhtiyaçların doğru bir şekilde yorumlandığından emin olmak için ihtiyaçların özelliklerinden türetilmiş benzer seviyedeki iş ürünlerinin gözden geçirmelerine katılın.
  • Bir ihtiyaç yönetimi aracıyla oluşturulup, saklanmış (depolanmış) olan ihtiyaçlara giriş yapın, işleyin ve rapor edin. İhtiyaçların özelliklerini belirleyin ve proje boyunca bunları kullanın.
  • İhtiyaçların takip bilgilerinin kullanımını ve oluşturulmasını yönetin.
  • Proje boyunca ihtiyaçların durumunu izleyin.
  • Değişim kontrol süreçleri ve araçlarına ait uygun ve etkili uygulamalar vasıtasıyla ihtiyaçlardaki temel değişiklikleri yönetin.
  • Bir ihtiyaçlar sürecinin sürekli olarak iyileştirilmesi de dâhil olmak üzere, etkili ihtiyaç pratiklerini oluşturun ve uygulayın. Organizasyon ihtiyaç mühendisliği politikaları, prosedürleri ve araçlarının gelişmesine yardımcı olun.
  • Projeler boyunca ihtiyaçların tekrar kullanımı için gerekli yolları uygulayın.
  • Ürün Yönetimine, ihtiyaçların geliştirilmesi ve analiz edilmesi sürecinde ürün planlamasında yardımcı olmak için yollar belirleyin. Yeni ürün özellikleri ve güncellemeleri önerin.

Performans  Ölçütleri

  • Ürün geliştirildikten sonra ürün ve proje yönetiminin, genel ürün kalitesi ve ihtiyaçlarının pazardaki etkinliğinin değerlendirmesi,
  • İhtiyaç mühendisliğinin yürütüldüğü anahtar müşteri ve pazarlama temsilcilerinin görüşleri,
  • Müşteri memnutiyeti ölçümü,
  • İhtiyaç geliştirme planları, kaynak kısıtları ve kalite hedeflerindeki seviyeleri karşılama ya da daha da üstunde başarma,
  • Eksik ihtiyaçlar ile “gayri resmi” yollardan projeye sızan ihtiyaçların oluşturduğu kapsam problemlerini kontrol etme.

Referanslar

Ferdinandi, Patricia L. A Requirements Pattern: Succeeding in the Internet Economy. Boston, Mass.: Addison-Wesley, 2002 (8. Bölüm).

Wiegers, Karl, and Joy Beatty. Software Requirements, 3rd Edition. Redmond, Wash.: Microsoft Press, 2013 (4. Bölüm).

Kullanım İçin Notlar

  • Yapılan genel meslek tanımından faydalanırken belirli ortamlara uyarlama sürecinde terimlerin değiştirilmesi gerekecektir. Örneğin, bazı bilgi teknolojileri takımları iş analisti rolünü “ihtiyaç analisti” olarak ifade eder ve bu takımların genellikle “ürün yöneticileri” yoktur.
  • Bu tanımlamada yer almamasına rağmen iş analisti bazen kurumun iş süreçlerinin çözümlenmesinden ve geliştirilmesinden sorumlu olabilir.
  • Bu tanımlamayı kullanan her takım, çeşitli beceri ve bilgileri kendi görevlerine uygun olarak değerlendirmelidir. Adı geçen bazı beceriler bir iş analisti için gerekli iken bir diğeri için önemsiz olabilir.
  • Bir kimseyi iş analisti olarak işe alırken bu kişinin çalışma süresince sahip olduğu becerilerinin hangilerinin doğuıştan gelen (çözümleme ve çevreye uyum becerisi vb.) ve hangilerinin öğrenilebilen (basitleştirme ve dinleme becerileri vb.) beceriler olduğunun göz önünde bulundurulması gerekir.

Toplam görüntülenme sayısı: 17129