Search Results for: java kitapları

Java Kitapları Üzerinde – İngilizce Kaynaklar

Java

Sıklıkla Java kitapları hakkında sorular geliyor bana. Bu konuyu bilgim dahilinde biraz yazmak istiyorum ama önce bir şeyi hatırlatayım. Eskiden kitapları daha yakından takip ederdim çünkü o zaman bu kadar çok Java kitabı yoktu. (Geçen gün bir vesileyle yaptığım ufak bir araştırmada Amazon’da Java için 22,710, C++ için 7,322, Python için 3,975, C# için ise 5,016 kitap sonucu geldi. İngilzice dünyasında yayınlanmış bu kadar Java kitabını takip etmek için Oracle’da kütüphaneci falan olmak lazım.) Ama yine de Java’ya yeni başlayanlar içın bildiğim kadarıyla bir kaç şey söylemek isterim.

Burada bahsedeceğim kaynaklar, temel Java yani Java SE ile ilgili ve İngilizce olanlar, bunu baştan belirteyim. Türkçe kaynaklarla ilgili daha sonra yazacağım.

Java’ya baştan başlayacaklar için bence en iyi kaynak hala Java Tutorial‘dır. Malum bunun hakkında daha önce de bir şeyler yazmıştım. Tutorial olduğundan kendi kendine ögrenecekler için de nefis bir kaynaktır. İngilizcesi son derece basittir, örneklerini Netbeans projesi olarak çalıştırabilirsiniz. Java Tutorial sık sık güncellenmektedir, ara sıra ziyaret edip son halini indirebilirsiniz.

Java’yla bir süredir haşır- neşir olup da daha ciddi olarak, “nasıl”dan ziyade “neden”le ilgilenenler için Bruce Eckels’in “Thinking in Java“sı var aklımda. Bu kitap ilk çıktığında hem elektronik versiyonu erişilebilir durumdaydı hem de ciltli hali satıştaydı. Ve ben gidip satın alıp satır-satır çizerek okuduğumu hatırlıyorum. Muhtemelen Java ile ilgili beni en fazla doyuran kitap bu olmuştur. 4. ve son baskısı 2006 tarihli olan bu kitabı okumak zaman alır ama çok şey kazandırır. Bu kitabın 3. baskısı hala burada erişilebilir durumda. 4. baskısının ise bazı kısımlarına buradan erişebilirsiniz.

Malum, Eckels’in “Thinking C++” kitabı da klasikler arasındadır. Hatta kendisinin hem C++ hem de Java üzerine seminerleri var ve CD ile bu seminerleri satıyor. (Hatta ben zamanında $200’a bu CDleri satın almıştım. Henüz ABD’den yeni dönmüştüm ve bu ülkeyi daha pek tanımıyordum 🙂 Eminönü’ndeki alt geçitte baktım birileri bir sürü program vs. CDsi satıyor. Üzerinde Java yazanı sanırım 500 bin TLye satın aldım ve bilin bakalım içınden ne çıktı? Bruce abinin $200’a sattığı seminerleri 🙂 ) Dolayısıyla hem seminerleri hem de kitapları Internet’te elektronik formatta çok hızlı bir şekilde bulunabilir durumda. Sağlam Javacı olmak isteyenler, iyi bir nesne-merkezli anlayış geliştirmek isteyenler için bence düşünülmesi gereken bir kaynak.

Joshua Bloch’un “Effective Java” kitabı da vazgeçilmezler arasındadır bence. Etkin, temiz ve kaliteli Java kodu için kaçırılmamalı. Ama unutmayın bu kitap Java’yı bir kaç sene kullandıktan sonra okunmalıdır.

“Head First Java“yı ben okumadım ama çok methini duydum. Ben “Head First” terimini dilimize “lise öğrencileri için” diye çevirmeyi tercih ediyorum 🙂 Dolayısıyla kendi kendine öğrenim için çok uygun duruyor.

“Core Java” da taa Java’nın ilk günlerinden bu yana yayınlanan kitaplardan. Uzun süredir de 2 cilt olarak basılıyor ve şu anda 9. baskısını yapmış durumda. İki ciltte pek çok konuyu ayrıntılı olarak ele alıyor. Baştan sona okunacak bir kitap değil ama başvuru kaynağı olarak elinizin altında bulunabilir.

Java’da ilerleyen arkadaşlar, Java speclerini okumayı, en azından elinin altında bulundurup zaman zaman bakmayı düşünmeliler. Java SE’nin speclerine buradan ulaşabilirsiniz. Specleri okumak zordur ama en sağlıklı bilgiler de oradadır.

“The Elements of Java Style“,  küçük bir cep kitabıdır ama elinizden düşüremezsiniz okumaya başlayınca. Clean Code yazmak için birebirdir. Araç kullanmıyorsanız, işe gidip gelirken serviste mesela bir kaç günde okuyup bitirirsiniz, sonraki 1-2 yılda da öğrendiklerinizi uygulamaya çalışırsınız.

Bir de Bilgisayar Mühendisliği (ABD’de Computer Science) bölümlerinde programlamaya giriş derslerinde Java ele alındığında kullanılan, daha akademik kitaplar var. Örneğin kitap fabrikası olan Deitel ailesinin “How To Program” serisinden olan “How To Program Java” kitapları. Hemen iki senede bir yeni versiyonu çıkan, ticari başarı için yarışan, gereksiz detaylı ve aşırı hacimli olmasından dolayı insanda “bitmez bu kitap” şeklinde bir his oluşturan bu tür kitapları açıkçası sevmiyorum da tavsiye etmiyorum da. Malesef ülkemizde, ABD’de de, bu kitabı kullanan bayağı bir okul var. Deitel’lerin kitabı aslen nesne kavramını son derece geciktiren bir yapıdaydı, bundan dolayı yenilerde “early objects” versiyonunu da çıkardılar. Bence bu tür sanırım sadece ders için okunur.

Java öğrenmeye daha sıkı giriş yapmak isteyenler sertifika sınavlarına yönelik yazılmış kitapları tercih edebilirler. Bu tip kitapların bol sorulu yapısının, programlama yapmayı öğretmekten ziyade sertifika sınavına hazırlamak amaçlı olduğunu unutmamak gereklidir.

Java’yı ya da bir başka programlama dilini öğrenmek için, konuşma ya da yazma seviyesinde olmasa da okuma seviyesinde bir İngilizceye ihtiyacınız vardır. (İşin açıkçası, Türkiye’deki imkanlarla, çok özel dil ve yazma yeteneğine sahip değilseniz ne yaparsanız yapın, akıcı şekilde konuşmanız çok zor, zaten gerek te yok bence.) İngilizce, öğrenmeyi ertelediğiniz her an size Java vb. teknolojileri öğrenme konusunda ayağınıza bağ olmaya devam edecektir. Halbuki teknik kitapları okuyacak derecede İngilizce öğrenmek çok zor değil. Bu yüzden, yaşınız ne olursa olsun, İngilizceye 1-2 senede biraz vakit ayırarak, bir şekilde halledin derim.

Okumak, okuyarak gelişmeye devam etmek malesef toplum olarak çok benimsediğimiz bir davranış değil. Habuki Java ve benzeri teknik konularda düzenli kitap okuyan kişi, bir topluluk içinde çok cabuk farkediliyor. Bol okuyan yazılımcılara ihtiyacımız var.

 

Toplam görüntülenme sayısı: 8491

Java Nedir?

Java, Java Dersleri , , ,

Bundan taa 8 sene kadar önce, bu bloğun ilk yazılarından birisi olarak “Java Nedir?” başlıklı bir yazı yazmıştım. Tabi o zamandan bu yana köprünün altından çok sular aktı ve ben de biraz hatırlatma biraz yeni bilgilerle “Java Nedir?” sorusuna tekrar cevap vermek istedim.

Java’nın Kısa Tarihi

Sun Microsystems, 1982  yılında iki mühendis ve iki  işletmecinin ortak girişimi olarak kuruldu. Sun, Solaris işletim sistemi  ve Sparc CPU ve makinaları  (workstation) ile kurumsal  Unix platformlarında  başarılı bir markaydı. Sun yeni imkanlar aramak adına 1991’de Sun, Patrick Naughton, Mike Sheridan ve James Gosling  önderliğindeki küçük bir takımla bir AR-GE projesi başlattı. “Green Team” (Yeşil Takım) adlı bu takımın amacı  ICT (Information & Communication Technology)  dünyasına yönelik AR-GE yapmaktı.

Green Team

18 aylık bir çalışmadan sonra 1992 yazında “*7”, (Star Seven) isminde, dokunmalı ekrana sahip  bir kontrol cihazı geliştirdirler. “*7”, TV, video oynatıcısı ve müzik seti gibi pek çok ev cihazını kontrol edebiliyordu. Bu konuda Gosling’in şu videosunu seyredebilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=1CsTH9S79qI

Gosling, projede önce C++’ı kullanıp, ona bazı eklentiler yapmasına rağmen sonrasında yepyeni  bir dil geliştirmenin daha iyi olacağını düşündü. Oak ismini verdiği bu dil, C/C++’a çok benzer söz dizimine sahip, nesne-merkezli ve platformdan bağımsızdı.  Basit olması için, C/C++’ın pek çok özelliğini dışarıda  bırakacak şekilde tasarlanmıştı

Green Team’in projesi ticari olarak başarılı olamadı. Ama takımın ileri gelenleri o sırada, geliştirdikleri alt yapının ve Oak dilinin Internet’e çok uygun
olduğunu farkettiler ve hemen yönlerini değiştirip, ismi daha sonra  resmi olarak HotJava olan Java-tabanlı bir tarayıcı  geliştirdiler: WebRunner

Bu konuda Gosling daha sonra şöyle demişti: “We had already been developing the kind of `underwear’ to make content available at the same 9me the Web was being developed. Even though the Web had been around for 20 years or so, with FTP and telnet, it was difficult to use. Then Mosaic came out in 1993 as an easy-to-use front end to the Web, and that revolutionized people’s perceptions. The Internet was being transformed into exactly the network that we had been
trying to convince the cable companies they ought to be building. All the stuff we had wanted to do, in generali9es, fit perfectly with the way applications were written, delivered, and used on the Internet. It was just an incredible accident. And it was patently obvious that the Internet and Java were a match made in heaven. So that’s what we did.”

Java, Sun tarafından 23 Mayıs 1995’te genel amaçlı bir programlama dili olarak piyasaya sunuldu. Java ilk çıktığında, yukarıda anlatılan sebeplerden dolayı pek çokları tarafından “Web’in dili” olarak algılandı. Nitekim Netscape’in web yenilikleriyle ile Java birlikte gelişti. Oracle’ın 2010 yılında Sun’ı satın almasıyla Java, Oracle’ın sahipliğinde hayatına devam etmektedir.

Java’nın çıkışıyla ilgili hala erişilebilen şu online kaynağa bakabilirsiniz: http://tech-insider.org/java/research/1998/05.html

Java’nın Temel Özellikleri

Java, söz dizimi (syntax) açısından C++’a çok benzeyen ve temelde Smalltalk ve C++ kültürünü benimseyen bir dildir. Java, 90lı yıllarda en yaygın sistem geliştirme dili olan C/C++’ın yerine geçecek şekilde geliştirildi. C++’dan daha küçük, daha soyut ve daha yetenekli bir dil olması amaçlandı.

1995 yılında büyük bir beklenti ile karşılanan Java’nın, o günden bugüne bu beklentileri karşıladığı söylenebilir. Java, muhtemelen, şu anda dünyada en geniş geliştirici topluluğu tarafından kullanılan, en büyük kapalı ya da açık kaynak kodlu kütüphanelere sahip, en çok kullanılan yazılım geliştirme dilidir.

Java Nedir?

Sun, 1995’te Java’yı sunarken yayınladığı ve “Java’nın babası” James Gosling’in kaleme aldığı bir yazıda (bu yazı “Java Whitepaper” diye anılan ve 1994 ve 1995 yıllarını tarih olarak içinde barındıran makaledir. Bu makaleyi Oracle’ın sitesinde bulamadım, bu adreste buldum. Bu tanıtıcı ve kısa makalenin daha uzun hali, 1996 Mayıs tarihli olarak ve yine James Gosling’in elinden çıkmış bir şekilde, “The Java Language Environment” başlığıyla yayınlandı ve şu anda da Oracle’ın Java sayfalarında bulunmakta.) Java’yı şöyle tanıtıyordu:

Java: A simple, object-oriented, network-savvy, interpreted, robust, secure, architecture neutral, portable, high-performance, multithreaded, dynamic language.

ya da
Java: Basit, nesne-merkezli, ağlarda yetenekli, yorumlanan, sağlam, güvenli, mimari olarak tarafsız, taşınabilir, yüksek performanslı/ba.arımlı, çok kanallı, dinamik bir dil.

Java Basittir

Java, ataları olan C ve C++’tan daha basittir. Çünkü onların pek çok karmaşık özelliğini budamıştır:

  • Pointer aritmetiği,
  • Programcıya bağımlı bellek yönetimi (memory management),
  • İşlemci çoklu kullanımı (operator overloading),
  • Platforma bağımlı yapılar.

Budanan ve yeni gelen özellikler ile Java, C/C++’tan daha küçük ama özellikle genel amaçlı kullanım ve iş uygulamaları için, nesne-merkezli ve daha soyut yapısı sayesinde daha güçlü bir dil oldu. Budanan özellikler ve soyut yapısı, Java’yı daha rahat kullanılabilir hale getirdi.

Diğer Özellikleri

Nesne-merkezli (object-oriented), ağlarda yetenekli (network-savvy), sağlam (robust), güvenli (secure) ve çok kanallı (multithreaded) gibi
özellikleri, 90’lı yılların şartlarında ve C/C++’a göre yorumlamak daha anlamlıdır. Bugünlerde bir dilin bu özelliklere sahip olması sıradan bir durum olarak görülür.

Dinamik Dil
Java, dinamik tipli (dynamically-typed) değildir, aksine statik tipli (statically-typed) bir dildir. Java’nın dinamik olmasıyla kastedilen, tipleri
çalışma zamanında (run-time) yükleyebilmesidir. Dolayısıyla Java’da bir programın kullanacağı tipler,
uygulamanın derlenmesi ya da ayağa kalkması sırasında hazır olması gerekmez. Webin tabiatına daha uygundur.

Mimari Olarak Tarafsız
Mimari olarak tarafsız (architectural-neutral) olması, Java’nın herhangi bir platforma (donanım ve işletim sistemi) bağımlı olmaması demektir. Java, standartlar üzerine kurulmuştur. Örneğin, int her platformda 32-bittir. Ayrıca, Java ve JVM, platformlarla alakalı sadece en genel ön kabullere sahiptir

Taşınabilir
Java’nın platformlardan bağımsız olması ve yorumlanan (interpreted) tabiatı, onu aynı zamanda taşınabilir (portable) kılmaktadır. .java uzantılı dosyalarda saklanan Java kaynak kodu derlendiğinde (compiled), .class dosyasında bytecode olarak saklanır ve bytecode, platformdan bağımsızdır, JVM’in olduğu her ortamda çalıştırılabilir. Aşağıdaki çizimlerde bu mekanizma anlatılmaktadır.


WORA ve WOTA
Başından bu yana Bir Kere Yaz Her Yerde Çalıştır (Write Once, Run Anywhere, WORA) Java’nın taşınabilirlik konusundaki hedefidir. Tabi olarak bu prensibin geçerli olması için Java programcısı da platforma özel kod yazmamalıdır. Ama pratikte geçerli olan, Bir Kere Yaz Her Yerde Test Et (Write Once, Test Anywhere, WOTA) prensibidir.

Yüksek Başarımlı
Yüksek başarımlı (high-performance) ile aslen, tüm bu özelliklerine rağmen performans açısından iyi bir seviyede olduğu/olabileceği/olma hedefi vurgulanmıştır. Aslen Java’nın performansı ilk yıllarında iyi değildi. Fakat özellikle 2. sürümünden itibaren HotSpot JVM ile performansı iyileşti. Sonraki sürümlerinde özellikle kullanılmayan nesnelerin toplanmasından sorumlu çöp toplayıcı (Garbage Collector, GC) noktasında yapılan iyileştirmeler, Java’yı hemen her türlü yüksek performans ve ölçeklenirlik gerektiren uygulamalar için uygun hale getirmiştir. Her halükarda Java geliştirenlerin performans konusunda bilgili ve dikkatli olmaları gereklidir.

Nesne-Merkezli
Java nesne-merkezli bir dildir. Nesne-merkezli diller, prosedürel/yordamsal dillerden çok farklıdırlar. Yordamsal dillerde en önemli kavram/soyutlama yordam/prosedür/fonksiyondur ve bu yapılar, bir problemi alt problemlere bölüp, her birini adım adım (step-wise decompositioon) tanımlamakta kullanılır. Fakat nesne-merkezli diller tamamen nesne kavramı üzerine otururlar.

Nesne, insan zihninin kendisine yöneldiği, özellik ve davranı.lara sahip, fiziksel olan ya da olmayan herhangi
bir olgudur. Yazılımda her tip nesne için, verisi ile davranışını bir paket haline getirip sarmalayan ya da kapsülleyen (encapsulation) ve adına genelde sınıf (class) denen kalıplar (şablonlar) oluşturulur.
             

            Sınıf = Veri + Davranış

Nesneler, sınıflardan üretilmiş çalışma zamanı yapılarıdır.

Java Derlenir
Derleme (compilation) ve yorumlama (interpretation), programlama dilleri dünyasının en temel kavramlarındandır. Genel olarak derleme, kaynak kodun bir formdan
başka bir forma çevrilmesidir. Özelde ise kaynak kodun, çalıştırılabilir (executable) makina koduna çevrilmesidir.

Yorumlama ile kaynak kod, başka bir forma çevrilmeden, makina kodundaki bloklar çağırılarak çalıştırılır, yorumlanır.

 

Derlenen kodlar, çok daha etkindirler çünkü hem hatadan temizlenmişlerdir hem de çalışma zamanına daha az iş bırakmışlardır. Ama makina koduna derleme, kodu platforma bağımlı kılar. Yorumlama, kodu daha kırılgan ama dinamik ve platformdan bağımsız yapar, çünkü, platform bilgisi ancak çalışma zamanında gerekir.

Java hem derlenir (compiled) hem de yorumlanır (interpreted). Java’nın çıktığı zamanın paradigması genel olarak güçlü sistem dillerinin derlenen olmasıydı. Bu durum programları hem daha az hatalı hale getiriyor hem de çok ciddi performans avantajı sağlıyordu. Java ise iki tarafın da avantajlarını kullanabilmek için hem derlenen hem de yorumlanan bir yapıda tasarlanmıştır. Bu sayede Java hem olabildiğince sağlam (robust) bir çalışma-zamanı yapısı geliştirmiş hem de platformadan bağımsız olmuştur. Bu  sebeple Java’nın yorumlanan yapısı daha fazla vurgulanmıştır.

Java kaynak kodları (.java dosyaları) doğrudan makina koduna derlenmez, bytecodelardan oluşan .class dosyalarına derlenir. Bytecodelar ise çalışma zamanında JVM tarafından yorumlanır. Bytecodelar, JVM’in komutlarıdır, Bir byte uzunlu.unda olduğu için böyle adlandırılmıştır. Bytecode, herhangi bir işlemciye özel değildir yani sadece JVM’e özeldir. Bytecodelar, JVM tarafından çalışma zamanında platforma özel komutlara çevrilir, yorumlanır. Bu şekilde Java’nın platformdan bağımsız ve taşınabilir olması sağlanır.

JVM
JVM (Java Virtual Machine ya da Java Sanal Makinası), platform üzerinde çalı.an sanal bir makinadır. Derlenmiş Java kodlarını, bytecode, çalıştıran sistemdir. JRE’nin (Java Runtime Environment) ana parçasıdır, C/C++ ve Java ile yazılmıştır. Java’nın çalışması beklenen her platformda kurulu bir JVM olmalıdır. JVM’i, geliştiriciye bakan yüzü standart ama platforma bakan yüzü, onunla konuşan bir ara katman olarak düşünebilirsiniz.

Java’nın Tipleri

Farklı türde uygulamalar için 3 farklı Java sürümü ya da paketi mevcuttur:

  • Standart Java (Standard Edition, SE), çekirdek dildir. En son 9. sürümü çıkmıştır.
  • Mikro Java (Micro Edi5on, ME), gömülü ve mobil ortamlar içindir. En son 8. sürümü çıkmıştır.
  • Kurumsal Java (Enterprise Edition, EE), kurumsal uygulamalar içindir. En son 8. sürümü çıkmıştır.

21 Eylül 2017’de Java SE’nin 9., Java EE’nin 8. sürümü yayınlandı. Java EE ve ME, Java SE üzerine bina edilmiştir. Dolayısıyla önce Java SE öğrenilmeli, daha sonra ihtiyaca göre örneğin Java EE’nin web, entegrasyon ya da transactional yapılarına geçilmelidir.

Java’nın Popülerliği
(Dillerin popülerliği ile ilgili pek çok index vardır. Kesin bir şey söylemek zor olsa bile muhtemelen Java en çok kullanılan 2-3 dilden birisidir. İddia edilen şey, Java’nın muhtemelen, dünya çapında en büyük geliştirme toplumuna sahip bir dil olduğudur. Örneğin Java TIOBE indexinde Ekim 2017’de birincidir. Dünya çapında 7 ila 10 milyon civarında geliştirici sayısından bahsedilmektedir. TIOBE’ye göre dünyadaki programcıların %17’si Java kullanmaktadır. Ya da Amazon’da farklı dilleri kullanarak kitap araması yapıldığında Java kitaplarının en zengin grubu oluşturduğunu görebilirsiniz.

Pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de iyi yetişmiş programcı/developer eksikliği söz konusudur. Bu konuda kesin bir ölçüme ya da niceliksel bir çalışmaya rastlamamış olmakla beraber, kurumsal uygulamalar (örneğin 10 ya da daha fazla programcıya sahip olan yazılım evleri ve BT birimlerinin projeleri bu tanıma girsin) açısından bakıldığında muhtemelen ülkemizde de Java dünyası en geniş dil topluluğunu oluşturuyor olabilir.

Bol Java’lı günler dilerim 🙂

Toplam görüntülenme sayısı: 2918

Java’ya Nasıl Başlarım? Java’yı Nasıl Öğrenirim?

Java, Java Dersleri , ,

Burada üç-beş yazıdan oluşan bir “Java’ya Nasıl Başlarım? Java’yı Nasıl Öğrenirim?” dizisine başlamıştım. Bu dizi halen de bitmiş değil ama var olan yazıları burada listelemem sanırım faydalı olacak:

Ayrıca aşağıdakı yazılar da yakından konuyla ilgilidir:

Toplam görüntülenme sayısı: 10019

Java Kodunuzun Nesne-Merkezli Olmadığının 10 İşareti – VII: Çok sayıda metoda sahip olan sınıflar

Java, Yazılım Mühendisliği

Geliştirdiğimiz Java kodunun nesne-merkezli olmadığının 10 işaretinin neler olduğunu bu yazıda listelemiş ve ilk beş maddeyi ele almıştık. Şimdi de altıncı maddeyi ele alalım:

Çok sayıda metoda sahip olan sınıflar. (Classes with lots of methods.)

Sınıflarla soyutlamalar yapılır. Sınıflar, sorumlulukları ve bilgiyi sarmalar (encapsulation). Sorumluluklar ise metotlarla yerine getirilir. Dolayısıyla çok sayıda metot, çok sayıda sorumluluğa sahip olmak anlamına gelir. Sınıflar ise çok sorumluluğa sahip olmamalıdırlar. Sağlıklı sınıflar az sorumluluğa sahip sınıflardır.

Genel olarak karmaşıklık arttıkça birlikteliğin (cohesion) düştüğü kabul edilir. Çünkü karmaşık yapılar muhtemelen birden fazla şeyi bir arada hallediyorlardır. Yani karmaşık bir yapı, aslında aralarında ilişkiler olan daha basit bir kaç yapı olarak ifade edilmelidir. Bir sınıfın çok sayıda metoda sahip olması da onun karmaşıklaşması anlamına gelir. Eğer sınıfın soyutladığı kavramla ilgili çok sorumluluğu varsa, farklı sorumluluk kümeleri oluşturulmalı ve bu kümeler farklı sınıflar altında soyutlanmalıdır. Bu durumda yapılacak şey, bir sınıfa sahip olmak yerine aralarında ilişkiler bulunan birden fazla arayüz ve sınıfa sahip olmaktır.

Aslında metotlar için söylediğimiz bu durum nesnenin değişkenleri için de geçerlidir. Çok sayıda değişkene sahip olan sınıflarda da bir odaklanma problemi olduğu söylenebilir. Dolayısıyla sınıflar, değişken açısından da olabildiğinda az sayıda değişkene sahip olmalı ve bu değişkenler sınıfın soyutlamasının bir parçası olmalılar.

Tahmin edeceğiniz gibi burada bahsettiğimiz metotlar ve değişkenler, nesnelerin metotları ve değişkenleridir. Zira zaten bir sınıfta normal olarak statik değişken ve metotların sayısının çok olması o sınıfın bir soyutlama yapmayan, ancak utility vb. tipte bir sınıf olması durumunda geçerlidir.

Bir sınıfı modellerken akılda tutulması gereken ilk prensip muhtemelen “Tek Sorumuluk Prensibi”dir. “Single Responsibility Principle” diye bilinen bu prensibe göre sınıflarımız sadece ve sadece bir sorumluluk alanına sahip olmalıdır. Yani sınıflarımız sadece bir konuya odaklı olmalı, onunla ilgili sorumlulukları içermeli ve sadece sebepten dolayı değişmelidir. Sınıflarınızı kurgularken eğer birden fazla noktayı bir araya getiriyorsanız, metotlarınız arasında farklı konularla ilgili olanlar da varsa muhtemelen sınıfınız metot ve değişken sayısı yönünden çok zengin olacak ve bundan dolayı da düşük bir birlikteliğe sahip olacaktır.

Sağlıklı sınıflar elde etmek için aklımızda tutmamız gereken bir diğer prensip de “Interface Segregation Principle” yani “Arayüzlerin Ayırımı Prensibi” olabilir. Buna göre bir sınıfın clientları, o sınıfta kullanmadığı metotlar görmemelidir. Yani, sınıflarımızın arayüzlerini olabildiğince küçültmeli yani az sayıda metoda sahip olacak şekilde kurgulamalıyız. Bu amaçla eğer bir sınıf farklı sorumuluk gruplarına sahipse bu grupları farklı arayüzlerle ifade edecek şekilde ayırmalıyız.

Bu konuyu daha iyi açıklamak için şöyle örnekler verebiliriz. Bir Modem sınıfına ihtiyacımız olduğunu düşünelim. Bu sınıf önce bağlantı kuracak, sonra bağlantı üzerinden veri alış-verişi yapacak, sonra da bağlantıyı kapatacaktır. Bu amaçla şöyle bir sınıf tasarladığımızı düşünelim:

public interface Modem {
	public void dial(String pno);
	public void hangup();
	public void send(String s);
	public char receive();
}

Yukarıdaki Modem arayüzünün, temelde ayrı olarak ele alınması gereken iki farklı sorumluluk kümesini bir araya getirdiğini görüyoruz: Bağlantı kurmak ve bağlantıyı kapatmak ile veri alış-verişi aslında iki ayrı sorumluluk alanı. Eğer modem’i bu şekilde kurgularsak, modemi değiştirmek içın iki ayrı sebebimiz olacak. Öte taraftan, modem olmadığı halde bağlantı yöneten yapılar ile benzer şekilde modem olmadığı halde veri alış-verişi yapan yapıları bu yapıyla temsil etmemiz mümkün olamayacak. Yukarıdaki yapıyı iki ayrı arayüz olarak kurgulamak, tek sorumluluk prensibi ve birliktelik açısından daha iyi olurdu:

public interface Connection {
	public void dial(String pno);
	public void hangup();
}

 

public interface Communication {
	public void send(String s);
	public char receive();
}

 

public class Modem implements Connection, Communication {
	public void dial(String pno){ ... }
	public void hangup(){ ... }
	public void send(String s){ ... }
	public char receive(){ ... }
}

Bu şekilde sadece 4 metoda sahip bir yapıyı bile tek sorumluluk prensibi ile bölebiliyorsak, onlarca metoda sahip olan aşağıdaki sınıf için ne düşünürsünüz?

public class SuperDashboard extends JFrame implements MetaDataUser {
 public String getCustomizerLanguagePath()
 public void setSystemConfigPath(String systemConfigPath)
 public String getSystemConfigDocument()
 public void setSystemConfigDocument(String 
                                          systemConfigDocument)
 public boolean getGuruState()
 public boolean getNoviceState()
 public boolean getOpenSourceState()
 public void showObject(MetaObject object)
 public void showProgress(String s)
 public boolean isMetadataDirty()
 public void setIsMetadataDirty(boolean isMetadataDirty)
 public Component getLastFocusedComponent()
 public void setLastFocused(Component lastFocused)
 public void setMouseSelectState(boolean isMouseSelected)
 public boolean isMouseSelected()
 public LanguageManager getLanguageManager()
 public Project getProject()
 public Project getFirstProject()
 public Project getLastProject()
 public String getNewProjectName()
 public void setComponentSizes(Dimension dim)
 public String getCurrentDir()
 public void setCurrentDir(String newDir)
 public void updateStatus(int dotPos, int markPos)
 public Class[] getDataBaseClasses()
 public MetadataFeeder getMetadataFeeder()
 public void addProject(Project project)
 public boolean setCurrentProject(Project project)
 public boolean removeProject(Project project)
 public MetaProjectHeader getProgramMetadata()
 public void resetDashboard()
 public Project loadProject(String fileName, String projectName)
 public void setCanSaveMetadata(boolean canSave)
 public MetaObject getSelectedObject()
 public void deselectObjects()
 public void setProject(Project project)
 public void editorAction(String actionName, ActionEvent event)
 public void setMode(int mode)
 public FileManager getFileManager()
 public void setFileManager(FileManager fileManager)
 public ConfigManager getConfigManager()
 public void setConfigManager(ConfigManager configManager)
 public ClassLoader getClassLoader()
 public void setClassLoader(ClassLoader classLoader)
 public Properties getProps()
 public String getUserHome()
 public String getBaseDir()
 public int getMajorVersionNumber()
 public int getMinorVersionNumber()
 public int getBuildNumber()
 public MetaObject pasting(
 MetaObject target, MetaObject pasted, MetaProject project)
 public void processMenuItems(MetaObject metaObject)
 public void processMenuSeparators(MetaObject metaObject)
 public void processTabPages(MetaObject metaObject)
 public void processPlacement(MetaObject object)
 public void processCreateLayout(MetaObject object)
 public void updateDisplayLayer(MetaObject object, 
                                                 int layerIndex)
 public void propertyEditedRepaint(MetaObject object)
 public void processDeleteObject(MetaObject object)
 public boolean getAttachedToDesigner()
 public void processProjectChangedState(boolean 
                                        hasProjectChanged)
 public void processObjectNameChanged(MetaObject object)
 public void runProject()
 public void setAçowDragging(boolean allowDragging)
 public boolean allowDragging()
 public boolean isCustomizing()
 public void setTitle(String title)
 public IdeMenuBar getIdeMenuBar()
 public void showHelper(MetaObject metaObject, 
                        String propertyName)
 // ... many non-public methods follow ...
}

Yukarıdaki sınıfı R. Martin’in Clean Code kitabından aldım ama emin olun bu sınıf kadar odaksız, gelişi güzel yazılmışlarını ben de çok gördüm. Danışmanlıklarım sırasında o kadar baştan savma, hiç bir tasarım kırıntısı taşımayan ve sonrasında da farklı faktörlerle büyümüş, devasa boyutlara ulaşmış sınıflar gördüm ki.

Martin, Clean Code kitabında sınıflar hakkında şöyle der:

“The first rule of classes is that they should be small. The second rule of classes is that they should be smaller than that.”

Yani

“Sınıflarla ilgili ilk kural, onların küçük olması gerektiğidir. Sınıfların ikinci kuralı ise onların bundan da küçük olması gerektiğidir.”

“Refactoring in Large Software Projects” isimli kitapda da  M. Lippert ve S. Roock, mimari kötü kokulardan bahsederken bir sınıfta ortalama olarak 30’dan az metot olması gerektiğinden bahseder. (Lippert ve Roock kitaplarında genelde bir seviyede, alt seviyedeki elementlerden en çok 30 tane olması gerektiğini söylerler. Bir pakette 30 tip, bir tipte 30 metot, gibi.)

Bir kodu iyileştirmek istediğimde ilk yapmak istediğim şey genelde o kodu, küçük parçalara bölmektir. Büyük sınıfları, küçük sınıflara, büyük metotları küçük metotlara çevirmek, o kod parçasını çok daha anlaşılır, test edilir ve değiştirilebilir yapacaktır.

Bir kod kalitesi aracı olan PDM de “code size” kalite ölçeğinde birden fazla büyüklük ölçümüne sahiptir. Bu ölçümlerden “TooManyMethods”un ölçum sınırı 10’dur. Yani PDM, 10’dan fazla metoda sahip sınıflar için uyarı vermektedir. PMD benzer şekilde 15’ten fazla alana sahip olan sınıflar için de “TooManyFields” uyarısı üretmektedir. Bu durum da, en başta da belirttiğimiz gibi sonuçta bir odaklanma probleminin işaretidir.

Metot sayısının çokluğu açısından eleştirilemeyecek sınıfların olmasını düşünmek anormal bir durum değildir. Muhtemelen teme veri yapıları ya da iş nesneleri cinsinden en temel soyutlamaların, daha fazla syıda metota sahip olma eğiliminde oldukları söylenebilir. Bu duruma bol miktarda oveloaded metotlara sahip olan utility sınıfları da dahildir.

İşin açıkçası, bir sınıfın kalitesini sadece metot sayısına indirgemek itiraz edilecek bir durumdur. Örneğin Java SE’nin 8 sürümündeki java.lang.String sınıfı üzerinde 15 constructor ve 15’i statik, 52’si nesne metodu olmak üzere toplam 67 tane metot vardır. Bu metotlardan sadece bir tanesi deprecated olarak işaretlenmiştir. java.lang.Object sınıfından devralınan ve bu sınıfta override edilen metotları çıkarsak bile String sınıfının 60 civarında metoda sahip olduğu söylenebilir. Benzer durum java.lang.Math sınıfı için de geçerlidir. Math sınıfındaki tüm metotlar statiktir ve toplam 73 tanedir. Peki bu duruma ne deriz? Aslında metot ya da satır sayısı cinsinden tamamen sayısal değerlendirmelerin, bir sınıfın kalitesi hakkında her şeyi söylemediğini, daha karmaşık ve anlama yönelik kalite kriterlerinin olması gerektiğini ifade edebiliriz. Bu durum zaten kaynaklarda da tartışılmakta ve farklı önerilere ve çalışmalara konu olmaktadır. Bence çok bilimsel çalışmadığımız durumlarda, tersini anlayıncaya kadar büyüklük bir kötü koku sebebidir, üzerine gitmekte fayda vardır.

Schumacher’in dediği gibi “küçük güzeldir” (small is beautiful) ve büyük olmanın işe yarayacağını kanıtlayıncaya kadar sınıflarımızı küçük tutalım.

Toplam görüntülenme sayısı: 933

1 2 3 4 5 >»