Search Results for: bilmeyen

Yanlış Sorular, Yanlış Olmayan Cevaplar – I

Kültür, Bilgi ve Düşünce

Yok, çok sabrettim bu yazıyı yayınlamamak için ama olmadı. Şu mesajı alınca patladım artık:

“Selam …  bilgisayar mühendisliğindeyim, 1. sınıftayım, vaktiniz olursa bana yardımcı olursanız sevinirim. Kafam karışık, hangi tarafla ilgilenmem, nelere yoğunlaşmam konusunda sıkıntı yaşıyorum, mobil teknolojileri konusuna ilgi duyuyorum ama iyi para kazanabilir miyim, maaşı ne kadardır bilmiyorum. Mobilemi odaklansam yoksa web de çok iş var diyorlar, ne yapsam. Ne dersiniz? ”

Hani denir ya “bir kişinin niyeti ya da seviyesi sorduğu sorudan anlaşılır” diye, hepimiz karşılaşmışızdır bu sözü akla getiren durumlarla. Bana da çok sık geliyor bu cinsten sorular. İnsanların, beni fikrine itibar edilen birisi olarak görmeleri benim için çok güzel, onur verici bir şey. Ama açıkçası sorulanlar sıklıkla üzerine düşünülmemiş ve sorgulanmamış, basma kalıp sorular oldukları için çok da hoşlaşmadığım durum oluşuyor. Şunu da ekliyeyim ki, bu tür soruları çocuklarım bana sorduğunda nasıl cevap veriyorsam üşenmeden herkese öyle cevap vermeye çalışıyorum.

Bu soruları temelde iki gruba ayırmak mümkün. Birinci gruptakiler, sistemsiz ve düzensiz bilgilenmenin getirdiği cinsten sorular. Bilgilenme sistemsiz olunca, durum bilgilenmeden çıkıyor ve bir hazımsızlık haline geliyor. Bunu, soruyu soran kişinin sorarken dile getirdiği ve onun temellendirici olduğunu düşündüğü “malumat”tan, sorunun içindeki çelişkili mantıktan vs. anlıyorsunuz. Diğer türden olan sorular ise belki aslında yanlış değil ama benim çok da benimsemediğim açıdan ya da yanlış bulduğum bir duruş noktasından sorulduğu için, doğru düzgün cevap vermek istemiyorum, biraz da geyik vesilesi biliyorum. İşte o “yanlış” sorular ile onlara karşı ürettiğim “yanlış olmayan” cevaplardan oluşan liste:

Programcı olmak için üniversite okumaya gerek var mı?

Gerek yok, okuma‐yazma bilmek kafidir! Nihayetinde programcılık bir zanaattir ve insanların okumaya niyeti olmayan çocuklarını tamirciye, berbere ya da boyacıya verdikleri gibi, yakında da programcı olması için, örneğin etraflarındaki, tanıdıkları vasıtasıyla ulaştıkları, irili-ufaklı, yazılım geliştiren pardon programlama yapan esnafları bulur, çocuklarını emanet ederler. Muhtemelen bu gidişle şehirlerde program yazanlar için sanayi bölgeleri de oluşturulacak. Zaten bu ülkenin bu konudaki en bilinen sivil örgütlerinden birisinin ismi Yazılım Sanayicileri Derneği değil mi canım! Eğer size böyle yardımcı olacak bir aileniz yok ise siz de sosyal medya aracılığıyla bulur bir programlama ustası, yanında pişerek öğrenirsiniz. Üniversite okuyanların kaybettiği vakti siz iş başında öğrenerek kazanırsınız. Nasıl olsa Steve Jobs da Bill Gates de Larry Ellison da üniversite mezunu değiller! Ama üç gün sonra basit de olsa bir matematiksel düşünce kırıntısı olması gereken küçük bir algoritmada çuvallarsan ağlamak yok!

Anlamıyorum ki bu ülkeyi ben. Ama anlaşılmayacak bir şey yok, master-doktora yapanların olduğu bir sınıfta, dönemin daha ilk dersinde, hocaya sorulan ilk soru, “hocam klasik mi yapacaksınız test mi?” olduğu bir ülkede, okumuşlar ne durumda ki okumamışlar ne durumda olsunlar diye düşünmeden edemiyorum tabi.

Java ölüyor mu?

Ölmüyor tabi ki. Java daha 20’sine yeni girdi. Cobol 50’sini, C 40’ını devirmişken!

Amma çok meraklıyız ölümlere Allahı’m! Daha üniversiteye başlayalı 2 ay olmuş, soruyor “Java ölüyor mu?” Fesubhanallah! Nedir bizim bu “ikinci eli kaça gider” takıntımız yahu? Aynı şey. Al arabanı, keyfini çıkar! Soracaksan da ne bileyim tüketimi cüzdanına uygun mu, kırmızı ışıkta pati çektirme merakın varsa torku nasıldır, vs. sor, öğren. Daha içine oturmadan ikinci elinin kaça gideceğinden sana ne? Var mı garantin o kadar yaşayacağına? Allah korusun belki o arabayla birlikte sen de gideceksin öbür dünyaya, ikinci el olacaksın …

Daha üniversite ödevi dışında doğru düzgün kod yazmamışsın, bu dünyadaki teknolojilerin nasıl üretildiğinden, nasıl gelişip kök saldığından bir gram haberin yok, Java’nın ölmesinden bahsediyorsun.

Java’nın ölmesini soranların zaman zaman tekrarladıkları sebeplerden bazıları şunlar: “.NET artık açık kaynak kodlu oluyor.” ve “Android yazarken artık Java dışında başka diller de kullanılabilir.” Anlamadım ki, bunları söyleyenler, Java’nın nereye hitap ettiğinden, .NET’in nereye hitap ettiğinden, ya da Java’nın zaten çıktığından bu yana açık kaynak kod yaklaşımını desteklediğinden ya da Microsoft’un .NET’in neresini nasıl açık kaynak kodlu hale getirdiğinden, getirmeyi planladığından ve en temelde de açık kaynak kodlu olmanın ne anlama geldiğinden haberleri var mıdır acaba? Ya da Java bu popülerliğini Android ile mi kazandı da Android için Java dışında diller kullanıldığında Java ölsün!

Gıcık oluyorum çok, daha bırakın bilgiyi, malumat sahibi bile olmadan, kendini fikir sahibi sanıp, kelli felli sorular soranlara arkadaşlar. İnsan biraz düşünür ya, aklına gelen ilk cümleyi soru olarak sorar mı?

Öğrenciyim, neye odaklanayım?

Allah Allaaahhh, ben mi başka gezegenden geldim, bu ülke mi zıvanadan çıktı? Anlamadım ki? Cevabı sorunun içinde zaten arkadaşım: Öğrenciysen odaklanacağın şey belli: derslerin. Derslerine odaklanacaksın. Ne Androide, ne Java’ya, ne de başka bir teknolojiye odaklanmayacaksın, sadece ve sadece derslerine odaklanacaksın, bu kadar basit. İşletim Sistemleri, Algoritmalar, Networking, Veri Yapıları, AI, neyse okulunda öğretilen ona odaklanacaksın. Programlama Dilleri dersinden 78 mi aldın, “22 puanı nereden kaçırdım”a odaklanacaksın. Sanki adam Stanford’da doktora yapıyor da “hımm, neye odaklansam acaba?” diye soruyor.

Genç üniversiteye girmiş, önünde bir sürü öğrenmesi gereken ders var, onları bırakıyor, dershanecilik yapan yerlerden gidip kurs alıyor örneğin. Neymiş .NET öğreniyormuş, okulda ise .NET öğretilmiyormuş. Eğitimi veren de aynı bu öğrenci gibi, zamanında derslerini düzgün bir şekilde öğrenip, esaslı bir şekilde kendini yetiştirip ilerleyeceğine, işte “nereye odaklansam” diye diye sonunda dershanede eğitimciliğe odaklanan birisi. Eğitmenin kendine hayrı yok ki sana olsun!

Bizim bu gençlerin odaklanma sorusunun ardında yatan düşünce şu: Matematik, algoritma, vs. ıvır zıvır zaten, kimse bunlarla iş yapmıyor, piyasada çalışmak için bunları bilmeye gerek yok (ki tamamen doğru ve bu arada piyasamızı bu şekilde kurgulayan ve devam ettiren öncülerimizi ve yöneticilerimizi burada saygıyla anıyorum.).

Odaklanmak için bilmek lazım bir kere. Bilmeyen adam neye odaklanır ki? Kendi disiplinini anlamamış, kim ne demiş, tarihi olarak nereden gelip nereye gidiyor, temel akımlar nelerdir, kim neyi nasıl yapmışı anlamadan, temel tanımlar, aralarındaki ilişkileri nedir bilmeden, hakim olmadan, neye nasıl odaklanırsın ki? Geçtim her şeyi, IDEsiz “hello world” yazamayan neye odaklanabilir ki? Hiç bir şeye odaklanmasın bence. Bu şekilde odaklanmaya çalışanlar sadece serseri mayın gibi dolanır ortalıkta, hiç bir şeye de yar olmaz. Her şeyin bir yolu, yöntemi vardır çünkü. Her şeyin bir tabiatı vardır. İnsanların seneler boyu tecrübeyle keşfettikleri şeyleri yok sayıp, onlardan yararlanmadan yenisini keşfedemezler. Bizim gençlerimiz bu dünyada oksijenle beslenmeden hidrojenle beslenmenin yolunu arayan uzaylılar gibi. Bir de duyuyorlar gazete küpürlerinde, mor inekmiş, Steve Jobsmış vs., sanıyorlar ki gökten zembille iniyor bu şirketler, başarılar vs.

“Web programlamaya odaklanıcam”, “Androide odaklanıcam”, cümleler hep böyle. Odaklan bakalım web programlamaya. Sanırsın 20 senedir web geliştiriyor, çok ciddi bilgi ve tecrübe sahibi ve belli noktalardaki sıkıntıları çok iyi biliyor ve oralara odaklanıp çözüm getirecek tüm dünyaya. Odaklanmaktan anladığı da etrafta var olan zilyon tane teknolojiyi, yok JavaScritpmiş, Node.js miş,  gelişi güzel, Google örnekleriyle çalıştırmak vs.

Hiç bir öğrencinin 4.0’lık olmasını beklemiyorum, çocuklarımın da öyle olmalarını istemedim hiç bir zaman, hele bu ülkede asla! Merak ve tutku nedir çok iyi bilirim. Ama malumatfuruşluğun ya da Google abur cuburunun da insanın beynini ne hale getirdiğini çok iyi bilirim.

Ohhh, içimi döktüm, biraz rahatladım. Derdim kimsenin kalbini kırmak değil. Amacım, zamanında tüm bu soruları sormuş ama elinden tutup kendine yol göstermeye çalışan birisini bulamayıp, cevaplarını yaşayarak öğrenmiş birisi olarak yol göstermek.

 

Toplam görüntülenme sayısı: 1420

Öğrenmek mi Öğrenmemek mi?

BT, Kültür, Bilgi ve Düşünce

Ben mi hassasım yoksa bugünlerde bu gibi sorular sıklaştı mı? Yok belki de ben abartıyorum, yani insan bir şeyle arka arkaya karşılaşır da herşey sanki öyleymiş gibi algılama eğiliminde olur ya, bu da böyle bir şey. İnşallah gerçeği yansıtan bu son durumdur.

Benim bildiğim kendilerini geliştirmek isteyen insanlar daima kendine “neyi öğrenmeliyim” sorusunu sorarlar. “Eksiğim nedir?”, “şunu yapabilmem için neyi öğrenmeliyim?”, “benim örnek aldığım kişiler neleri biliyorlar?” gibi sorular, hedefleri olan, vizyona sahip olan insanların sordukları, kafalarının bir kenarında daima taze tuttukları sorulardandır. Sosyal medyadan takip ettiğim kadarıyla ciddi bir kısım genç ise bu türden soruları tersinden soruyor. Yani “şunu yapabilmek için neyi öğrenmem gerekir?” yerine “şunu yapabilmek için bunu öğrenmeme gerek var mı?” şeklinde sorular soruyorlar. Bir kaç örnek vereyim:

  • Programcı olmak için Bilgisayar Mühendisliği okumaya gerek var mı?
  • Programcı olmak için üniversite okumaya gerek var mı?
  • Programcı olmak için matematik bilmeye gerek var mı?

Buradaki problem, bir şeye erişmek, bir noktaya varmak için neyi bilmek ve öğrenmek gerektiğine odaklanmak yerine, neyi bilmek gerekmediğini sormak ve ona odaklanmaktır. Başarıyı, yetkinliği, daha iyi bir noktaya gelmeyi, pozitif olarak, bir şeyleri heybeye koyarak, dağarcığa kazandırarak ilerlemek cinsinden değil de negatif olarak, nelerin olmaması gerektiğinden hareketle izah etmeye çalışmak bence sağlıklı bir durum değil.

Düşünün, bir genç iyi bir doktor olmak istiyor, hatta iç hastalıkları uzmanı olmak istiyor ya da bir başka genç yazar olmak, hikaye ve roman yazmak istiyor. Bu gençler hangi tür soruları sorarak yollarını aydınlatmak, planlarını detaylandırmak isterler? Soracakları sorular çoğunlukla pozitif içerikli ve olumlu kipte sorular mıdır yoksa negatif içerikli ve olumsuz kipte sorular mıdır?

Ben üniversiteye başladığım ilk ayları hatırlıyorum da, ta 1985’te, İTÜ Elektronik’te, 4 sene boyunca öğretilecek derslerin hocalar tarafından yazılıp İTÜ tarafından basılan kitaplarının hepsini almıştım. Hatta hatırlıyorum toplu alımlarda ucuz oluyor diye, arkadaşları organize etmiştim ve elimde kim hangi kitabı istedi listesiyle günlerce dolaşmış, sonra da Taşkışla’ya bir arkadaşla gidip koli koli kitapları Maslak’a getirmiş ve dağıtmıştım. Tabi kısa süre sonra bu işi öğrenmek için İngilizce kitaplara başvurmam gerektiğini farketmiştim!

Aynı şeyleri ve heyecanı çocuklarımda da yaşadım, yaşıyorum. Oğlumla da kızımla da onların şu dönem şunu alırım, şunu şu döneme kaydırırım, bu dönem “study abroad” programı çerçevesinde zaten şuraya gitmeyi planlıyorum, orada şu dersleri almak çok daha iyi olur, cinsinden bitmek tükenmek bilmeyen konuşmaları keyif verici geldi bana her zaman. Öğrenmek budur çünkü, bitmek tükenmek bilmeyen bir uğraştır, uğraştan öte tutkudur. Hatta en varlıksal uğraşlardan birisidir. İster dindar olun ister ateist, hangi dine ya da felsefeye inanırsanız inanın, öğrenmek ve öğrenmeye devam etmek en temel uğraşımız olmalıdır. İnsanız çünkü. Benim inandığım ve örnek aldığım Kişi de “beşikten mezara kadar ilim öğreniniz” demiş. Öğrenmek ve anlamak, bence pek çok insanı faaliyetten, inanmak gibi örneğin, daha üstündür, daha dönüştürücüdür.

Öğrenmek, duygusal olarak acı çekmek, varlık üzerine düşünmek, bir bebeğe sahip olup, onun dünyaya gelmesine ve büyümesine şahit olmak, düşkünlere yardım eli uzatmak, matematik ve müzik; bunlar kadar bu dünyada insanı dönüştüren başka şeyler var mıdır bilmiyorum. Abartmıyor muyum sizce? Hiç bir pratik uygulama alanı olmasa bile öğrenme her zaman insanı dönüştürür, ufkunu açar, daha iyi, olgun ve akıllı hale getirir. Herkesin farklı deneyimi vardır ama bu listedeki ilk üç maddeye sanırım kimse itiraz edemez.

Biz kimi, kimleri örnek alıyoruz ki? Programlama dünyasında söz sahibi olan, ismi akıllarda kalmış ve ciddi katkıda bulunmuş kişilerin eğitim geçmişlerinden haberimiz var mı? Burada pek çoğu doktora yapmış insanlardan bahsediyoruz. Bereket elimizde üniversiteden terk Bill Gates, Steve Jobs, Larry Ellison ve Mark Zuckenberg gibi örnekler var. Çok komik, Gates ve Zuckenberg’in okulu bıraktıklarında Harvard öğrencisi olduklarını unutuyoruz. Jobs’ın Apple’ı birlikte kurdukları arkadaşı Wozniak’ın doktoralı olduğunu bilmediğimiz gibi.

Sanırım bu konuda bir kaç şeyi karıştırmamız, bilgiye ve öğrenmeye bu şekilde bir davranış geliştirmemizde etkili oluyor. Bunlardan ilki, yetenek ya da dahilik ile çalışmayı ayırt edemememiz. Ben ABD’de kaldığım zamanlarda özel ders de verdim ve şunu gördüm: Gençlerin “kendilik” farkındalıkları bizim ülkemize göre bence daha yüksek. Garip ama gerçek bu. “Ben buyum, buraya gelemem ama çalışırsam buraya gelebilirim” diyen üniversite öğrencileriyle çok karşılaştım. Biz ise kendi durumumuzla ilgili sağlıklı bir algıya ya sahip değiliz ya da çok geç erişiyoruz. Herkes kısa yoldan, talih kuşunun kafasına konmasını ve zengin olmayı bekliyor. Örneklerimiz de Bill Gates, şimdilerde de Steve Jobs. Bu kişileri çoğunlukla, öğrenme maceraları, tutkuları, etraflarındaki kişiler vs. hakkında bilgi sahibi olmadan, “adam üniversite terk” cümlesiyle tanımlamamız bir tesadüf müdür?

Bir diğer konu da akademik başarıyla ticari başarıyı karıştırıyoruz sanki. Akademik başarı, ticari başarıdan çok daha fazla oranda kişiye bağlıdır. Ticari başarı, akademik başarıdan çok daha ağırlıklı olarak toplumsal etmenler tarafından etkilenir, ortaya çıkarılır ya da batırılır. Bu durum çok açık değil mi? Bu ülkede 20 yıl iş yapan kişilerin sahip olduğu ile benzer şeyleri örneğin ABD’de yapan insanların 20 yıl sonunda geldikleri yer arasında dağlar fark var. Akademik başarının da pek çok toplumsal faktörü var ama çerçevesi daha dar. En azından bir şeye odaklanıp, üzerine senelerce çalışıyorsanız akademik olarak iyi bir noktaya gelebilirsiniz, (bu arada akademik kelimesinden üniversitede akademisyenliği kastetmiyorum) ticari olarak müthiş bir duruma gelemeseniz bile konunuzun otoritesi olursunuz. Bence Gates ve Jobs gibi insanların hayatlarını okumak, ticari başarının temelleri hakkında çok iyi ipuçları vereceği gibi, Matematik’te ya da örneğin Psikoloji’de, her ne ise, öne çıkmış ve akademik başarıya sahip insanların hayatlarını okumak da akademik başarıyla ilgili ciddi ipuçları verecektir. Bu konuda buraya bakmanızı tavsiye ederim.

Gün geçmiyor ki TEOG ya da YGS gibi sınavlardaki başarısızlığımızla ilgili haberler görmeyeyim. Gün geçmiyor ki dünya ülkeleriyle eğitim sistemimizi kıyaslayan ve içler acısı bir durumda olduğumuzu ortaya koyan grafikler vs. okumayayım. Matematikte gençlerimizin çok geride olmalarıyla mühendislikte çok gerilerde olmamız arasında hiç mi bir bağlantı yok sizce? Matematik gibi temel bilimleri ıskalamamızla şu 70 küsür milyonluk ülkede doğru düzgün yazılmış bir Türkçe Java kitabının olmaması arasında bir ilişki olabilir mi acaba? İstanbul’un Anadolu yakası kadar bir nüfusa sahip topluluklardan oluşan İskandinav ülkelerinin özellikle ilk öğretime sıra dışı yaklaşımları ile bizim sektörümüzde, Bjarne Stroustrup gibi,  pek çok İskandinav kökenli, adı duyulmuş mühendisin olması yine bir tesadüf müdür? Alın size bir haber daha 🙂

Bu eleştirdiğim yaklaşımda kişilerden ziyade toplumsal boyutla ilgileniyorum. Toplumsal olarak tesadüfi olana, mucizevi olana öyle inanıyoruz ki herkes her an bir mucize olmasını bekliyor sanki. Aslında toplumsal alanda mucize falan yok, sadece toplumların organize olmaları, toplumsal aklı oluşturmaları ve nihayetinde de başarıları var. Ben boyumu aşan yerlere girmeyi istemem ama bizim toplumumuzda aşırı oranda yaygın olan güvensizlik ve bencillik gibi faktörler sanırım bizi “acık toplum” yerine “kapalı toplum” yapıyor, kendimize güvenimizi zaten çok önceleri kaybettiğimiz için, tüm bunlar toplumsal davranışımlarımızı da derinden etkiliyor.

Öte taraftan teknolojiyi sadece tüketmekle ilgileniyoruz. Şu sosyal medyada Android-iOS tartışması kadar ne bileyim bir algoritma üzerine tartıştığımızı görmedim. Varsa yoksa, iPhone Samsung’dan neyi çaldı, şu özellik zaten şu sisteme bilmem ne zaman gelmişti de diğer sistem ancak sahip oluyor vs. cinsinden incir çekirdeğini doldurmayacak, “zenginin malı, züğürdün çenesini yorar”ı hatırlatan durumlar. Okullarda, öğrencilerin bitirme tezi diye yaptığı şeylerin büyük çoğunluğu, e-ticaret vb. cinsten, kendini tekrar eden basit web uygulamaları. Hiç görmedim, birisi de çıksın, JVM’in örneğin şu yapısını araştırsın da bu kadar temel bir yapı üzerine bilgi sahibi olarak mezun olsun. Bu cinsten tüketmek yerine yeni bir şey üretmeye odaklı çalışmalarımız o kadar az ki. (Tabi bu konuda eleştirinin büyüğünü hocalara yöneltmek gerekli bence.)

Bu anlattıklarım biraz iç dökmeden ibaret, bayağı bir duygusal bir kişisel paylaşım ve resmin tamamını göstermiyor elbet. İlk başlarda yazdığım gibi muhtemelen ben, bu konuları insani zaafiyetlerimin bir sonucu ve toplumsal makus tarihimizin verdiği eziklik ile takıntı haline getirdim. Çocuklarım hatta etrafımdaki yetişkinler bile iyi bilirler, “anlıyor musun” sorusunu çok sorarım 🙂 Bu konuda “odun değilim, anlıyorum elbet” gibisinden eleştiri bile almışlığım var 🙂 Ben yönetici olarak çalıştığım yıllarda çevreme böyle kişileri seçmeye çalıştım. Çok yoklar belki ama arayınca bulunuyorlar ve bu gibi kişilerle çalışmak da arkadaşlık yapmak da çok keyifli oluyor. Ama kötü olan şu ki böyle birlikte çalıştıklarımın ciddi bir kısmı şu anda yurt dışında!

Öğrenmeye karşı üşengeçlik göstermemek, öğrenmekten korkmamak lazım.

Toplam görüntülenme sayısı: 1266

Nitelikli Eleman Açığı mı Niteliksiz Yönetici Fazlası mı?

BT, Yazılım Mühendisliği ,

Sosyal mekanlarda gezinirken “Yazılım Sektörünün En Önemli Sorunu Nitelikli Eleman Açığı” başlıklı bir yazı gördüm. Aslında sık sık gördüğümüz, ezberlenmiş türden başlıklardan birisi. Nedense bu sefer farklı geldi bana ve bu yazıyı yazmaktan kendimi alıkoyamadım. Bu tür açıklamalarda sık sık BT sektöründeki sivil toplum kuruluşları öne çıkıyor. Bu haberde de Yazılım Sanayicileri Derneği‘nin (Yasad) adı geçiyordu. Bu haberi Yasad’ın sayfasında da görmek mümkün.

Bu ülkedeki yazılım sektöründeki patronların ve yöneticilerin bir araya gelip dernekler oluşturmaları ve sektörü geliştirme amaçlı faaliyetlerde bulunmaları, devleti bu konuda yönlendirmeleri güzel bir şey. Her devlet gibi bizim devletimizin de bu tür danışmanlıklara ihtiyacı var. Ama ya bu yönlendirmeyi yapanların kendilerinin yönlendirme ihtiyaçları varsa? Ya bu tür kuruluşlar, “sektörün yetişmiş nitelikli elemana ihtiyacı var” derken gerçek ihtiyacın nerede olduğunu ciddi bir şekilde atlayıp, yazılımda daha iyi durumda olan yabancıların sektör gazete ve dergilerinde gördükleri haberlerde ifade edilen problemlerinin aynısının bizde de olduğu vehmine kapılıyorlarsa? İşin açıkçası bunları yazarken “yazlılım sanayicisi”nin ne anlama geldiğine ve “eleman” kelimesine takılmamaya çalışıyorum, çünkü bu yazıyı kara mizah yapmak istemiyorum.

Yazılımın içinden birisi olarak ülkemizin en ciddi sorununun nitelikli eleman eksiği olduğuna katılmıyorum. Bu tür haberlerde, konuşmalarda geçen “eleman” kelimesiyle kastedilenin (“eleman” nitelendirmesiyle her ne kadar kelle sayısı hesabı yapan dolayısıyla da itici bir anlayışı yansıtsa da), üniversitelerden sektörümüze sunulan mezunlar olduğu açıktır. Denilen, üniversitelerden yeterince mezun gelmediği ve gelenlerin de ihtiyacı karşılamadığı iddiasıdır. Evet bu bir problem, üniversitelerden hem sayı hem de kalite olarak yeterli mezun çıkmıyor. Ama kendimizi kandırmayalım, problemin büyüğü bu değil, yani bence durum bundan daha vahim. Bakın “eleman açığı”ndan şikayet şu anlama geliyor: “Ülkemizdeki yazılım sektörünün başka problemleri olsa da en büyüğü eleman açığıdır. Yani sektör var olan elemanları düzgün bir şekilde değerlendiriyor, imkanlar elverdiğince iyi işler çıkarıyor ve daha çok yeni elemana ihtiyaç duyuyor. Dolayısıyla en büyük engelimiz eleman açığı, eleman sayımız yetse, siz görün bizi.” Tırnak içinde yazdığım bu düşünceyi ifade eden yine Yasad’ın sayfasındaki şu habere bakılabilir. Haberde sektörün eleman açığının giderilmesiyle uçuşa geçeceğimiz ifade ediliyor.

Bence yine kendimize kendimizin propagandasını yapıyoruz. Çok açık bir şey var, ülkemizdeki yazılım sektörü dişe dokunur bir şey geliştirmekten malesef uzak. Geliştirdiklerimiz kalite olarak son derece düşük, o yüzden dünya yazılım piyasasına sunulabilecek cinsten değil. Çünkü hala kahramanca savaşan yazılımcılara bağlı olarak iş yapıyoruz, süreç tabanlı yazılım geliştirmeden çok uzağız. Daha program ile yazılım arasındaki farkı kavrayabilmiş değiliz. Nasıl futbol oynuyorsak öyle yazılım geliştiriyoruz; ikisinin de en temel dinamiği kaos.

Yazılım sektörünün esas sorununun “eleman açığı” olduğunu söyleyerek, kayıp yüzüğünü, kaybettiği samanlıkta aramayıp, kapının önünde arayan ve neden böyle yaptığı sorulduğunda da “samanlık karanlık ama” diyen Nasrettin hocamızın tiye aldıklarından oluyoruz. Bence bu ülkenin yazılım sektöründeki en temel problem nitelikli eleman açığı değil, niteliksiz yönetici fazlasıdır! Var olan iş gücü potansiyelimizi bile değerlendirmekten uzağız, kaotik bir şekilde iş yapıyoruz, başarımız çoğunlukla şansa bağlı, enerjimizi ve zekamızı yanlış yerlere harcıyoruz. Ve bence bu durumun en başlıca sebebi, yazılım “elemanları” değil, yazılım yöneticileridir, karar vericileridir.

Kifayetsiz yazılım yöneticilerine sahip olmamızın bence iki sebebi vardır. İlki yazılım yöneticilerimizin bizatihi kendileri ile bir şekilde yazılım geliştirme süreçlerini yöneten ya da yön verenler (örneğin daha üst düzey “C” seviyesindeki yöneticiler), daha yazılımın ne olduğundan, tabiatından, süreçlerinden, rollerinden ve yetkinliklerinden vs. habersizler. Bu konuda en temel ayrımları bile bilmediklerine ben defalarca şahit olmuşumdur. Çünkü bu yöneticiler muhtemelen kariyerlerinin başında teknik pozisyonlarda bulunmuşlardır ama daha işlerinde ustalaşmadan yönetici oluvermişlerdir ya da daha doğru ifadeyle yapılıverilmişlerdir. Dolayısıyla henüz öğrenmedikleri bir işi yönetmeye çalışıyorlardır. Yani, tabii olarak gördüklerini uyguluyorlar. Örneğin, projelerdeki en temel problem çözme yöntemleri, fazla mesaidir. Çünkü onlar da fazla mesai ile projeleri kurtarmaya çalıştılar.

Mesleğinde yeterince olgunlaşmadan yönetici olmanın bir başka handikapı da, kendilerini yönetici yapanlara karşı çıkamama şeklinde kendini göstermektedir. Zaten kafasında henüz bir sistem oluşturacak, süreci baştan sona kavrayacak şekilde olgunlaşmamış durumda olduklarından, teknik kaliteyi öne çıkarmaları, iş yapış şekilleriyle ilgili bir yenilik yapmaları ve nihayetinde var olan düzeni değiştirmeleri, üstlerinin kararlarına karşı çıkabilmeleri mümkün değildir. Bundan dolayı bizim sektörümüzde orta düzey yönetici olmak, tokmağı başkasının elinde olan davulu sırtında taşımaktır.

Bu ülkenin, daha mesleğini öğrenmeden o mesleği yönetmeye çalışan yöneticileri var. Bu ülkenin daha 30’una gelmediği halde, hızını almış giderken, teknik olarak ilerlerken, yaptığından zevk alırken, programcılıktan tam işin mimari ve mühendislik kısımlarına atlamaya hazırlanan ya da ekran analistliğinden çıkıp sistem analistliğine doğru ilerleyen civa gibi gençlerini bulunduğu ortamdan aniden koparıp, “sen yöneticisin artık” diyen ve muhteşem mühendis adaylarını berbat yöneticilere dönüştüren bir kültürü var. O kadar çok arkadaşım var ki bu durumda olan. Hepsi çok iyi eğitim almışlar, mesleklerinin ilk 5-6-7, bilemediniz 10 yılında bu eğitimin üzerinde deli gibi bilgi ve tecrübe inşa etmişler. Bu arkadaşlarım ya da tanıdıklarım, tam mesleklerinde çıraklığı atıp, olgunluk çağlarına gelmişler, bundan dolayı da belki daha stratejik konulara ele atacaklar, iş yapış şekillerini düzeltecekler, kaliteyi arttırmaya odaklanacaklar ya da meşreplerine ve ilgilerine göre değişik konularda uzmanlaşacaklar, belki kimileri kitap yazacak, belki çok odaklı, niche, bir konuda bir gelişme sağlayacaklar ve hem ülke hem de insanlık adına bir katkıda bulunacaklar. Ama sektörün böyle insanlar yetiştirmek gibi bir derdi yok ki!  Hemen tüm bu şekilde gelişmeye çalışan arkadaşlarımın önü, daha yüksek maaşla yönetici yapılarak kesilmekte. Daha geçen gün bu şekildeki bir arkadaşım “ben bu ülke için bir kayıpım” dedi bana. Çünkü iyi bir mühendisken, sırf maddi ve sosyal şartlardan dolayı yönetici oluvermişti.

Kifayetsiz yöneticilere sahip olmamızın ikinci sebebi ise, bu yöneticilerin bu makama gelirken hatta geldikten sonra herhangi bir yöneticilik formasyonundan geçmemiş olmalarıdır. Genelde işini iyi yapan, iyi eğitim almış, zeki ve başarılı yazılımcılar, programcı olsun, analist olsun, 3-5 sene içinde bir şekilde yöneticiliğe tabii olarak geçerler. İyi mühendis, iyi programcı, iyi sistemci, iyi bir yönetici olmak için gerek sebep olabilir ama yeter sebep değildir. Yüksek empati yeteneğine sahip olmadan iyi bir sistemci olabilirsiniz, iyi bir organizatör olmadan iyi bir programcı olabilirsiniz, iyi bir arabulucu olmadan iyi bir tasarımcı olabilirsiniz ama bunlar olmadan iyi bir yönetici olamazsınız. Bu durumun benim sıklıkla gözlemlediğim, en açık göstergesi ise yazılım yöneticilerimizin ezici bir kısmının, senelerdir yöneticilik yapığı halde hala doğru detay seviyesinde bulunmayı beceremeleridir. Ya hala çok teknik davranırlar ve bu yüzden altında çalışan teknik insanlara güvenip iş teslim edemezler, bu yüzden de detayda boğulurlar, ya da işin sadece tarihleri ve maliyetiyle ilgilenirler ve üst yönetimin kararlarını altlarına uygulatmak dışında bir insiyatifleri yoktur. Her iki halde de başarılı olamazlar.

Yöneticilik, öğrenilebilir. Ama bir eğitim ve öğrenim sürecinden geçmeden bir şekilde yönetici olanlar ki buna ben de dahilim ve ne olduğunu çok iyi biliyorum, ancak hasbel kader yöneticilik yapabilirler. Yani sektörümüzdeki yöneticiler genel olarak, ne yazılımı ne de yönetimi bilmeyen insanlardır. Yöneticilik algısı ve yeteneği olanlar, uzun vadede başarılı yönetici olabilirler, örneğin hangi detayda kalacaklarını öğrenirler, teknik insanlarla nasıl konusacaklarını belirlemiş olurlar belki ama bu sırada kaç çalışan ve proje telef olur, bilinmez.

Bu ülkenin yazılım sektörünün tek sıkıntısı hakikatten üniversiteden sektöre akan mezunların sayısı olsaydı, örneğin onlara karşı da bu sektör “deneyimin yok ama” sendromunu yaşatmazdı ve bu ülkede çok daha farklı şeyler olurdu.

Ben de yöneticilik yaptım, sıkıntılarını iyi biliyorum. Bu ülkede orta düzey yazılım yöneticisi olmak çoğu zaman yukarıda da söylediğim gibi, tokmağı başkalarının elinde olan davulu taşımaktır. Sektörümüzde yönetici olmak çoğu zaman tetikçiliktir, üstte verilen kararların aşağıya uygulatılmasından sorumlu olmaktır, örneğin bitiş tarihini üstlerinin belirlediği projeyi, alttakilerin ensesinde boza pişirme pahasına bitirmektir. Dolayısıyla bence sektörümüzün sıkıntıları ne teknolojiktir, ne kişi sayısıyla ilgilidir ne de doğrudan maddidir; yoğun olarak kültüreldir. Teknik kaliteye önem vermeyen ve her şeyi insan manipulasyonu ile yapmaya çalışan zihniyetimizi değiştirmedikçe her ilçeye bir üniversite kursak bile, yazılım gibi yüksek soyutlama gerektiren disiplinlerde durum değişmeyecektir.

Toplam görüntülenme sayısı: 4134

Programcı, Developer, Architect (Mimar), Bilgisayar Mühendisi ve Yazılım Mühendisi – III

Java, Yazılım Mühendisliği

Bu serinin ilk iki yazısında programcı, developer ve yazılım mimarı pozisyonlarını ele almıştım. Şimdi de yazılım mühendisini ele alalım.

Yazılım mühendisliği, daha önce ele aldığımız programcılık, developerlık ve yazılım mimarlığından çok daha farklı, tüm bu pozisyonlar yanında pek çok diğer pozisyonun da içinde olduğu yazılım geliştirme sürecini tasarlayan ve işletilmesini sağlayan kişidir. Dolayısıyla yazılım mühendisi, yazılım geliştirmedeki, iş ve ihtiyaç analizi, mimari ve fonksiyonel tasarım, kodlama, yazılım kalitesi ve test, bakım, proje yönetimi, değişim ve konfigürasyon yönetimi ve dokümantasyon gibi konularda süreçsel kurgulamalar ve yönlendirmelerden sorumludur. Bu anlamda yazılım mühendisi ne programcıdır, ne developerdır, ne mimardır ne de proje yöneticisidir. Yazılım mühendisi bunlardan hiç birisidir ama tüm bu pozisyonların yaptıklarını, büyük resimde, anlamlı bir süreç olarak kurgulayandır. Bulunduğu ortamda yazılımın, yazılım mühendisliği disiplinine göre geliştirilmesini sağlar. Yazılım mühendisi, yapılan işin “program” olmaktan ne kadar uzaklaşıp, “yazılım” olmaya ne kadar yaklaşacağını, ortaya karışık bir yapı mı yoksa kontrollü bir sistem mi çıkacağını belirleyen, yazılım geliştirmenin kaotik bir aktiviteler zinciri yerine, tanımlı, yinelenebilen ve ölçülebilen bir süreç olarak yerine getirilmesini   sağlayan kişidir.

Pek tabi olarak bir yazılım mühendisinin yukarıda saydığımız konuların hepsinde uzman olmasını bekleyemeyiz. Ama örneğin bir yazılım mühendisi ya iş ve ihtiyaç analizinin nasıl yapılacağını bilir, işin süreçlerini, iş kurallarını, entegrasyon noktalarını, kısıtlarını yani özetle, fonksiyonel olan ve olmayan ihtiyaçlarını ortaya koyar ya da bunları yapan iş ve ihtiyaç analistleriyle yakın çalışır, süreçte bulunur, çıktıları kullanır, yani bir şekilde o sürecin uzmanıyla ortak çalışabilir. Benzer şekilde yazılım mühendisi eğer daha çok modelleme tarafında bulunuyorsa, çıkarılan ihtiyaçların nesne-merkezli programlamaya izin verecek şekilde nesne modellenmesini, veri-merkezli yapılara el verecek şekilde E-R veri modellemesini yapar. Durum diyagramları vb. teknikleri kullanarak farklı mahiyetteki nesneleri modeller, tasarım şablonlarını uygular.

Yazılım mühendisi, literatürde var olan farklı yaklaşımlardan haberdardır ve en az birisini bilir. Örneğin yazılım mühendisi iş ve ihtiyaç analizinin use-caseler kullanılarak nasıl yapıldığını bilir, yapanlarla konu üzerine konuşabilir. Ya da nesne modellemede var olan yaklaşımlardan en az birinden haberdardır ve uygulayabilir. Domain-driven design, aspect-oriented programming, test-driven design vb. yaklaşım ve teknikleri yakınen takip eder ve uygun gördüklerinin bulunduğu ortamda yaygınlaşmasını sağlar.

Yazılım mühendisi, waterfall, extreme programming, Scrum vb. yazılım geliştirme süreci yaklaşımlarından da haberdardır. Tabi olarak hepsinde uzman olmasını bekleyemeyiz ama en azından örneğin iterative ve incremental metodolojilerin temel felsefesini ve tekniklerini bilir ve uygular.

Yukarıda anlatılanlar ışığından bakıldığında ülkemizde yazılım geliştiren kurumlarda bir yazılım mühendisliği yaklaşımının ve kültürünün olduğunu söylemek pek de mümkün değildir. Sektör olarak yazılım geliştirmeyi süreç odaklı bir mühendislik disiplini olarak görmek yerine, programlamadan ibaret ele aldığımız için, kaliteli, öngörülebilir, tekrarlanabilir yazılım geliştirme yaklaşımlarına da sahip değiliz malesef. Yazılım mühendisliği konusunda eğitim veren lisans ve lisans üstü düzeyinde yüksek ögrenim kurumları olmasına rağmen ne bunlar yeterli sayıdalar ne de bu kurumlarda gerçekten, güncel ve uygulanabilir bir yazılım mühendisliği altyapısı ve pratiği öğretilmektedir. (Açıkçası yazılım mühendisliğinin, lisans düzeyinde ögretilmesiyle ilgili şüphelerim de var. Bu kadar kapsamlı ve iş ve ihtiyaç analizi, programlama, yazılım mimarisi, yazılım kalitesi vb. çok yoğun bilgi gerektiren alt disiplinlerden en az birinde ciddi bilgi sahibi olmadan, bir lise mezununun doğrudan yazılım mühendisliği okuması bana çok anlamlı gelmiyor. Ben yazılım muhendisliği eğitiminin lisans üstü seviyesinde verilmesini ve burada eğitim almak isteyenlerin, aynen MBA ya da PMP konularında olduğu gibi, BT dünyasında ilgili pozisyonlarda örneğin minimum 5 sene tecrübeye sahip kişiler olması gerektiğini düşünüyorum.)

Ben uzun süredir yazılım mühendisliği konularında eğitimler hazırlıyorum, veriyorum ve danışmanlık hizmeti sağlıyorum. Eğitimler arasında yazılım geliştirme süreçlerini baştan sona anlatanlar olduğu gibi sadece örneğin iş ve ihtiyaç analizine ya da nesne-merkezli tasarıma odaklı eğitimler de var. Ama bu tür süreç eğitimlerine ilgi malesef o kadar az ki! Aynı şey danışmanlıklar için de geçerli. Sadece bu tür süreç eğitimlerine ve danışmanlıklarına odaklı iş yapmaya kalksam muhtemelen aç kalırdım. Bu yüzden gerek eğitim olsun gerek danışmanlık olsun, vaktimin çoğunu Java teknolojileri ve mimarisiyle ilgil eğitim ve danışmanlıklar alıyor. Malesef gerek toplum gerek ise sektör olarak son derece teknoloji odaklıyız. Teknolojiyi kullanarak nasıl katma değer yaratacağımızı düşünmeden, sanki teknolojinin bizatihi kendisi bir değermiş gibi, ona son derece yüksek harcamalar yaparken, teknolojiyi doğru olarak nasıl kullanmamız gerektiğine ne zaman ne de kaynak ayırıyoruz.

Aslında bu yazıyı yazarken aklıma gelen bir örnek var. Devlet, farklı iş kollarındaki iş yerlerine, o konunun uzmanı olan mühendislerin çalıştırılmasını zorunlu tutuyor. Farklı gıda üreticilerinde gıda mühendislerinin ya da ziraat mühendislerinin çalıştırılması zorunluluğu gibi. Benzer şekilde yazılım geliştiren kurumlarda da sanki, geliştirmeyi daha sağlıklı yapmalarını temin etmek üzere belli sayıda yazılım mühendisi istihdam etmelerini zorunlu tutmak iyi olur diye düşündüm. Bunun naif bir düşünce olduğunun farkındayım 🙂 Ama demek istediğim, kaotik geliştirme kültüründen, öngörülebilen ve kontrol edilebilen bir geliştirme kültürüne geçemediğimiz müddetçe bence bu topraklardan dünya piyasalarına sunulacak yazılım ürünleri ve çözümlerinin çıkması çok zor. Bırakın dünyaya yazılım ürünleri ve hizmetleri ihraç etmeyi, yurt içinde “ürün” yani “product” tanımına uyacak bir yazılım çıktısı bulmak bile güçtür. Bir ülkede güçlü bir iç yazılım pazarı ve üreticileri yoksa, o ülkenin bu sektörünün zaten dünyadaki pazarlarda yer alması mümkün değildir.

Zaman zaman, programcılık dışında herhangi bir yazılım aktivitesinde bulunmayan, kariyerinin başındaki kişilerin kendilerini “yazılım mühendisi” olarak tanıttıklarına ya da kurumların bu kişilere bu ünvanı verdiklerine şahit oluyorum. Yazılım geliştirmeyi bir süreç olarak algılamayan, sadece program geliştirip ve programcılık yaparken, bu şekilde çalışmayan kişi ve kurumların, kartvizitlerinde “Yazılım Mühendisi” ünvanını kullanması bence traji-komik bir durum oluşturuyor.

Yazılım mühendisliğine giriş yapmak, kendini bu alanda geliştirmek isteyen programcı, developer, analist vb. pozisyonlarda çalışan kişiler, bu konuda yüksek lisans eğitimi almayı düşünebilirler. Ya da yazılım mühendisliğini bir süreç olarak ele alıp anlatan kitaplardan faydalanabilirler. Son 10-15 yılda, agile metodolojiler üzerine yazılan tonla kitap, makale, yapılan konferanslar vs. ile çok ciddi bir bilgi birikimi oluştu zaten. Bunları okuyan yazılım projesi çalışanları, yazılım mühendisliğiyle ilgili çok güzel bir anlayışa sahip olabilirler. Yazılım mühendisliğindeki örneğin yazılım kalitesi gibi konulara eğilip, bu alanlarda kendilerini geliştirebilirler. Ben bir yazılım projesinde bulunan herkesin, 3-5 günlük de olsa bir şekilde bir yazılım mühendisliği eğitimi alması gerektiğini düşünüyorum. Aslında, daha doğru düzgün iş yapmak isteyen her yazılım projesi çalışanı yazılım mühendisliği konusunda kendini geliştirmeli. Aksi taktirde herkes eleştiriyor ama kimse doğrunun nasıl olması gerektiğini bilmez durumda oluyor. Örneğin developerlar ve programcılar, hem aşırı yük altında eziliyorlar hem de kalkıp sürecin  aslında nasıl olması gerektiği hakkında ciddi bilgi ve fikirlere sahip olamıyorlar, önerileri noktasal atış düzeyinde kalıyor.

Bu eğitimi bence ülkemizde BT sektörünün yöneticileri almalı. Çünkü kafasında bir yazılım mühendisliği nosyonu olmayan yöneticiler malesef çalışanlarının, özellikle de developer ve analistlerinin ensesinde boza pişiriyor çünkü yazılımın tabiatı, “ne”liği, süreçleri ve örneğin kalitesi ve riskleri hakkında hemen hiç bilgi sahibi değiller. Ve inanın, yazılım projelerinde alt seviyelerde çalışıp da sıkıntı çeken herkesin malesef yazılımı bilmeyen bir yöneticisi var.

Projelerimizi, daha mühendisce geliştirmek umuduyla 🙂

 

Toplam görüntülenme sayısı: 2012

1 2 3