Nesne-merkezli mi Nesne-yönelimli mi?

Yazılarımı okuyanlar neden ısrarla, Türkiye’de yaygın olduğunu aksine, “nesne-yönelimli” demek yerine “nesne-merkezli” demeyi tercih ettiğimi merak ediyor olabilirler. Bu yazıda hızlıca bunu açıklamak istiyorum.

Kanımca İngilizce’deki “object-oriented” tamlamasının dilimize “nesne-yönelimli” olarak çevrilmesi, hem “orient” kelimesinin anlamının “yönelme” olarak belirlenmesi açısından hem de yapılan iş, yani “object-oriented programming” açısından problemlidir. Kısaca problem şudur: Yönelmek bir erişim gayretini ve iddiasını, yönelinen şeye kavuşma arzusunu ifade eder. Bu açıdan “object-oriented programming” yapanların nesneye kavuşmak diye bir arzuları kesinlikle olamaz, çünkü onlar zaten nesnenin içindedirler. Nesne-merkezli dillerde herşey nesnedir ve her yapı da nesne ile ilgilidir. Çünkü bu diller, gerçekliği, içerisindeki nesnelerden hareketle resmederler. Dolayısıyla doğru ifade “nesne-merkezli” ya da “nesne-odaklı” olmaktır.

Bu noktada “object-oriented” kavramının Türkçe’de “nesneye dayalı” ya da “nesne tabanlı” olarak kullanıldığına da şahit olmaktayım. Böyle bir çeviri kavram kargaşasına yol açacaktır; çünkü programlama dilleri literatüründe “object-based” kavramı vardır ve bu tamlama, ayrıntılarına burada girmek istemediğim, daha kısıtlı bir “object-oriented” yaklaşımı ifade eder. Bundan dolayı “nesneye dayalı” ya da “nesne tabanlı” tamlamaları da “object-oriented” ile kastedileni karşılamamaktadır.

Bu sebeple, bu kavramı dilimize samimi bir gayretle kazandırırken “nesne-yönelimli”yi tercih edenlere saygıda kusur etmeden, “nesne-yönelimli” olmak yerine “nesne-merkezli” ya da “nesne-odaklı” olmayı daha doğru buluyorum. Ortak bir teknoloji dili oluşturmaya ufak bir katkı olması umuduyla…

Toplam görüntülenme sayısı: 1352