Giriş

Eclipse, açık kaynak kodlu bir IDE, Integrated Development Environment’tır (Tümleşik Geliştirme Ortamı). Internet adresi: www.eclispe.org

Eclipse, Java dünyasında en yaygın IDE’dir. Java dışında C/C++, Php, Javascript ve bazı diğer diller için de IDEleri vardır. Eklentiler (plug in) yardımıyla Python gibi pek çok dil için de kullanılabilmektedir.

İndirme ve Kurulum

Eclipse’in Java geliştiriciler için temelde iki sürümü vardır:

• Java SE: Java SE ile temel Java geliştirme içindir.
• Java EE: Web ve Java EE uygulamalarını geliştirmek içindir.

Java SE sürümü tabi olarak daha küçüktür. Java’ya ilk başlayanlar Java SE sürümünü tercih edebilirler. Dolayısıyla Eclipse’in Java SE sürümünün (Eclipse IDE for Java Developers) platformunuza uyan paketini indirin.

http://www.eclipse.org/downloads/eclipse-packages/

Eclipse, makinanızda Eclipse ile kullanacağınız Java ile bit büyüklüğü açısından uyumlu olmalıdır. 32-bitlik Eclipse, 64-bitlik JRE ile çalışacaktır ama 64-bitlik Eclipse, 32-bitlik JRE ile çalışmayacaktır. 

Eclipse kurulumları bazen exe/dmg/rpm gibi kurulum, bazen de zip/tar gibi sıkıştırılmış dosya olarak gelir. İsterseniz kurulumu indirip işletim sisteminizdeki çalıştırılabilirlerin olduğu ya da sizin belirlediğiniz bir yere kurulmasını sağlayabilirsiniz.  Eclipse kurulumları makinanıza pek fazla değişiklik yapmaz. Bundan dolayı sıkıştırılmış kurulum dosyasını indirip istediğiniz bir yere açmayı da düşünebilirsiniz. Ben bunu tercih ediyorum çünkü dosyayı açıp, belirlediğim dizine kopyalıyorum. Eclipse’i sıkıştırılmış dosyadan açarak kurduğunuzda örneğin aşağıdaki gibi dizinler oluşturabilirsiniz:

• Windows’da C:\Java\Eclipse\Oxygen
• Mac OS’da “/Users/akin/Java/Eclipse/Oxygen/”
• Ubuntu’da “/home/ubuntu/Java/Eclipse/Oxygen/”

Eclipse’in çalıştırılabilir dosyasının kısa yolunu masa üstüne koyarak rahat bir erişim sağlayabilirsiniz.

Eclipse’i Çalıştırmak

Eclipse, Java üzerinde çalışan bir yazılımdır. Dolayısıyla Eclipse’ten önce makinanızda bir JRE’nin kurulu olması gerekir. Aksi taktirde Eclipse ilk çalışmada hata verecek ve çalışmayacaktır. Eclipse varsayılan halde, PATH değişkeni üzerinden erişilen ilk JRE’nin “java” çalıştırılabilirini kullanır. Eclipse’in başka bir JRE’yi kullanmasını isterseniz ya PATH’i değiştirmelisiniz ya da Eclipse’in kullanmasını istediğiniz JRE’yi yani “java” çalıştırılabilirini ona tanıtmalısınız.

Eclipse’in açılırken belirlediğiniz bir JRE’yi kullanmasını iki şekilde sağlayabilirsiniz: 

• Kullanılacak JRE’nin “java” çalıştırılabilirinin patikasını Eclipse’i başlatırken “-vm” parametresi ile geçmek,
• “eclipse.ini” dosyasında, “-vm” değişkenine değer olarak vermek.

Örneğin Eclipse’i Ubuntu’da terminalde aşağıdaki şekillerde çalıştırmak, onun geçilen JRE’yi kullanmasını sağlar:

./eclipse -vm /usr/bin/java

./eclipse -vm /usr/lib/jvm/java-8-openjdk-amd64//jre/bin/java

Mac OS’da örnek bir eclispe.ini dosyası aşağıdaki gibidir:

…
openFile
--launcher.appendVmargs
-vm
/Library/Java/JavaVirtualMachines/jdk1.8.0_144.jdk/Contents/Home/bin/java
-vmargs
-Dosgi.requiredJavaVersion=1.8
…
-Xms512m
-Xmx2048m
…

Yukarıdaki eclipse.ini dosyasının altlarında görülen “Xms” ve “Xmx” parametreleri, Eclipse’in üzerinde çalışacağı JVM’in kullanacağı “heap” isimli belleğin an az ve an çok (min ve max) değerlerini gösterir. İhtiyaç duyduğunuzda, makinanızdaki RAM miktarına ve Eclipse’in performansına göre bu değerleri arttırabilirsiniz. Örnek dosyadaki değerler, 512 MB ve 2048 MB zaten arttırılmış değerlerdir.

Daha fazla bilgi için https://wiki.eclipse.org/Eclipse.ini adresine başvurabilirsiniz.

Eclipse’in Görünümü

Eclipse’in açıldığı zaman nasıl bir görünüme sahip olacağını belirleyen şey, onun “perspective”idir. Perspective, görüş/bakış açısı demektir ve Eclipse de size, seçtiğiniz açıya göre bir görüntü sunar. Eclipse Java SE’nin varsayılan açısı “Java”dır. Eclipse’de Java yanında Debug, Git vb. başka açılar da vardır.

Eclipse’te açı, sağ üst köşedeki “Open Perspective” düğmesi tıklanarak açılan pencereden seçilir. Geçerli olan açının düğmesi de “Open Perspective”in yanındadır. Bir projede sıklıkla farklı açıları kullanırsınız. Ama varsayılan açı “Java”dır.

Eclipse Workspace

Eclipse’i ilk defa çalıştırdığınızda, daha sonra oluşturacağınız projelerin kaynak kodları vb. dosyaları için “workspace” ya da “çalışma alanı” dizini ister. Bu amaçla Eclipse, varsayılan halde kullanıcı dizini altında “workspace”/“eclipse-workspace” vb. isimli bir dizini kullanmanızı teklif eder. Bunu kabul edebilir ya da başka bir dizin girebilirsiniz. Örneğin benim sadece Eclipse projelerim için çalışma alanlarını tuttuğum ayrı bir dizinim var.

İlk açılışta workspace dizinini belirleyip, sonrakilerde sormadan devamlı onu kullanmasını sağlayabilirsiniz. Bunun için “Use this as the default and do not ask again”i seçin. Sonrasında istediğiniz zaman Preferences => General => Startup and Shutdown sayfasından workspacelerinizi düzenleyebilirsiniz. Her açılışta workspace bilgisini sormasını da buradan tekrardan sağlayabilirsiniz.

Birden fazla workspace kullanmak, sık olan bir durum değildir. Ancak fiziksel olarak farklı dizinlerde olan projeleri tek bir Eclipse ile yönetmek ya da özellikleri farklı olan workspaceler oluşturmak isterseniz birden fazla workspace kullanabilirsiniz. Workspace özelliklerini Preferences => General => Workspace sayfasından değiştirebilirsiniz. 

Aynı Eclipse ile yönetilen birden fazla workspace var ise, Eclipse’i her açışınızda hangi workspacei kullanmak istediğinizi sormasını sağlarsınız.  Eclipse workspace seçim penceresinde yönettiği workspaceleri listeler, onlardan seçebilirsiniz. Eclipse bu listede workspacelerin dizin isimlerini kullanır.  İsterseniz workspacelere, özellikler sayfasından farklı isimler de verebilirsiniz.

Projelerinizi gruplamak ve diğerlerini görmeden sadece seçtiğiniz gruptaki projelerle çalışmak isterseniz bunu “Working Set” ile yapabilirsiniz. “Working Set”ten daha sonra bahsedeceğiz.

Eclipse Workbench

Eclipse workpsace seçiminden sonra sizi Welcome sayfasına götürür. Bu sayfada sağ altta seçili olarak gelen “Always show Welcome at start up” seçeneği vardır. Bu seçimi kaldırırsanız, bu sayfayı artık açılışta görmezsiniz. Welcome’a daha sonra istediğiniz zaman Help menüsününden gidebilirsiniz. 

Welcome sayfasının sağ üstünde Workbench düğmesine tıklayarak Eclipse’in çalışma ortamına ulaşırsınız. Workbench, Eclipse’in devamlı kullanacağınız ana arayüzüdür. Workbench, Java açısında temelde 4 parçadan oluşur:

• Solda, projeleri yönetmek için Package Explorer,
• Ortada kod yazmanızı sağlayan editör alanı,
• Sağda, editör alanında seçili olana göre değişen ve genelde seçili olanla ilgi bilgi veren farklı alanlar,
• Altta ise farklı sekmelerde (tab) konsol vb. alanlar.

Eclipse kodunuzu projeler içinde yönetir. Bu amaçla Eclipse’te Package Explorer içinde projeler oluşturur, sonra o projelerde farklı tipte Java yapıları, örneğin sınıflar, projenin tipine göre web arayüzleri vs. oluşturup kodlarımızı yazarız. Sonra da yazdığımız kodları derleriz varsa hatalarını düzeltip, çalıştırırız. Şimdi daha önce komut satırında yaptığımız Selam örneğini burada, Eclipse üzerinde yapalım.

Eclipse’te İlk Kodumuz

Eclipse “Selam 🙂” yazan Java kodu için File menüsünden ya da Package Explorer’da sağ tık yapıp New => Java Project ile Selam Project isminde yeni bir proje oluşturacağız. Eclipse’te “New”ın kısa yolu Windows/Linux’te CTRl+N, Mac OS’ta ⌘+N (CMD+N)’dir.

Açılan “New Java Project” penceresinde “Project Name” olarak “Selam Project” girin. Açılan “New Java Project” penceresinde, projenin kullanacağı JRE bilgisi de görüntülenmektedir. Sonrasında başka hiç bir şey yapmadan “Finish”e tıklayıp Package Explorer’da oluşan projeyi inceleyeceğiz. Package Explorer’da oluşan projenin ismi Selam Project’dir.

Projede, kullanılan JRE’yi gösteren “JRE System Library” ile “src” isminde, daha sonra oluşturulacak sınıf vb. kaynak kodlarını tutacak dizin oluşmuştur. Projenin Eclipse’in workspacesindeki gerçek dizine gittiğinizde şu iki dosyanın olduğunu görebilirsiniz:

src: Projenin kaynak kodlarını tutacak dizindir, Eclipse Package Explorer’daki src’dir

bin: Derlenen kodlardan oluşan .class dosyalarını tutacak dizindir. Bu dosya Package Explorer’da görünmez.

Sonra projeyi seçip File menüsünden ya da proje üzerinde sağ tık yapıp New => Class ile açılan “New Java Class” penceresinde sınıf ismi olarak “Selam” girip “Finish”e tıkladığınızda “Selam” isminde boş bir sınıf oluşacaktır. Önceki Selam.java kodunu bu sınıfa kopyalayıp sol üstteki disk ikonuna tıklayarak kodu kaydedin.

public class Selam{
	public static void main(String[] args){
		System.out.println("Selam :)");
	}
}

• Java’da sınıflar paketler içinde yer alırlar.
• Selam sınıfını oluştururken herhangi bir paket bilgisi vermediğimiz için sınıf, src’nin doğrudan altına “default” yani “varsayılan” pakete kondu.
• Paketleri Java derslerinde detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Eclipse’te Derleme ve Hatalar

Eclipse, kodu yazıldıkça derler, ayrıca derlemeye gerek yoktur. Hata olursa, yani derleme hatası (compilation error) durumunda, Eclipse editörü, hataya sebep olan kısmın altını kırmızıyla çizer ve o satırın solunda kırmızı “X” işareti çıkarır, sağdaki scroll barı da kızartır. İşaretçiyi buralarda sabit tutarsanız Eclipse size hatayı da söyler.

Eclipse, hatalı dosyayı kaydetmediğiniz müddetçe, eski haliyle saklamaya devam eder. Dolayısıyla Package Explorer‘da görünen dosyada hataya dair bir şey göstermez. Eğer hatalı kodun olduğu dosyayı kaydederseniz, bu durumda editör kodun isminin olduğu sekmede ve Package Explorer da hatalı dosyada ve yukarıya doğru paketinde, src dizininde ve projesinde kırmızı bir yıldız, “X”, çıkarır. İşaretçiyi hatanın üzerinde sabit tutarsanız Eclipse size hatayı düzeltmek üzere önerilerde bulunur. Önerilerden birini seçerseniz Eclipse gereğini yapar, Örneğin bulunamayan bir sembol için yeni sınıf oluşturmak ya da bilinen bir isme çevirmek gibi. Hata düzeltilince bu işaretler ortadan kalkar.

Eclipse’te her değişiklikten sonra dosyayı kaydedin. Eclipse kaydedilmemiş dosyaları, dosya sekmesinde,  isminin yanına, sol üstüne koyduğu küçük yıldız “*” ile işaretler. Seçili olan dosyayı kaydetmenin kısa yolu Windows/Linux’te CTRl+S, Mac OS’ta ⌘+S (CMD+S)’dir. Kaydedilmemiş tüm dosyaları kaydetmenin kısa yolu Windows/Linux’te SHIFT+CTRl+S, Mac OS’ta SHIFT+⌘+S (SHIFT+CMD+S)’dir.

Eğer kodu yazdığınızda hata alıyorsanız, noktalama işaretlerine, büyük-küçük harf ayırımlarına, örneğin String sınıfının isminin büyük harfle başladığına, dikkat edin ve kodunuzun buradakiyle aynı olmasını sağlayın. Her dilde olduğu gibi Java’da da uyulması gereken söz dizimi (syntax) kuralları vardır. Ve Java’da küçük-büyük harf ayırımı vardır.

Ayrıca, ortadaki editörde kodu görünen sınıfla ilgili özet bilginin, Eclipse’in sağ alttaki “Outline” isimli alanda görüntülendiğine de dikkat edin. Örneğin şu anda Selam sınıfında sadece bir tane yapı, main metod, vardır.

Eclipse’te Kodu Çalıştırma

• Sınıfın editördeki kodu açık iken üzerinde (ya da Package Explorer’daki sınıf ismi üzerinde) sağ tık yaptığınzıda ya da Run menüsünde çıkan menüde Run As => Java Application’u seçerseniz, Eclipse Selam sınıfını çalıştıracak ve alttaki Console sekmesinde “Selam 🙂” yazacaktır.
• Benzer şekilde Eclipse’in üst kısmındaki    ikonu da sınıfı çalıştıracaktır.
• Çalıştırma kısa yolu Windows/Linux’te CTRl+F11, Mac OS’ta FN+SHIFT+⌘+F11’dir.
• Eğer projede kaydedilmemiş bir değişiklik varsa Eclipse çalıştırmadan önce onun kaydedilmesini isteyecektir.
• Dolayısıyla, değişikliklerin etkisini görmek için dosyalarınızı daima kaydedin.

Toplam görüntülenme sayısı: 5395