Search Results for: matematik

Analist ve İş Bilgisi

İş ve İhtiyaç Analizi, Yazılım Mühendisliği , , ,

Giriş

Soru şu: Analist yani bazen iş analisti, bazen ihtiyaç ya da gereksinim analisti bazen de daha klasik bir isimlendirmeyle sistem analisti dediğimiz rol için iş bilgisi ne kadar önemlidir? “Hoppaaa! Böyle de soru mu olur?” demeyin. Ben de farkındayım, iş bilgisinin, analistin varlık sebebi olduğunun. Analistin en temel sorumluluğudur iş bilgisi, tamam da demek istediğim şeyi açıpa çıkarabilmek için şu soruyu da sorayım: Analistin, benzer şekilde iş bilgisine sahip operasyonel bir kullanıcıdan farkı yok mudur? Vardır deriz ama nedir tam olarak bu fark? Daha analitik olması, daha iyi sorular sorabilmesi, ya da iletişiminin daha güçlü olması mıdır sadece?

Analist Yetkinlikleri

Konuyu biraz açayım. Analistin yetkinlikleri 3 boyutta ele alınabilir:

  1. İş alanı bilgi ve yetkinlikleri (business/application domain knowledge and skills): Analistin çalıştığı sektördeki terimlere, süreçlere, rollere ve çıktılara ne kadar hakim olduğu, onun iş bilgisinin ölçüsüdür. Örneğin bankacılık sektöründeki bir analistin çalıştığı alt alanın krediler olduğunu düşünelim. Bu analist, kredilerle ilgili başvuru ve değerlendirme süreçlerini bilmesi, bunlarla alakalı analiz toplantılarında bulunması vb. yetkinlikler, analistin iş alanı ile ilgili yetkinliklerine örnektir.
  2. İş ve yazılım ihtiyaç analizi bilgi ve yetkinlikleri (business and software requirements analysis knowledge and skills): Analistin, formal olarak bir süreci tanımlayabilme, oradaki adımları, iş kurallarını ve aktörleri detaylarıyla belirleyebilme, detaylar arasındaki benzerlik, farklılık, çelişiklik vb. çıkarımları yapabilme, bu bilgileri bir yazılıma dönüştürebilecek şekilde daha formal ve matematiksel formlara örneğin diyagramlara dökebilme, ihtiyaçlarla alakalı önceliklendirme ve risk analizi yapabilme ve tüm bunları dokümana yansıtma yetkinlikleri.
  3. Bireysel yetkinlikler (individual skills): İletişim, ikna, sorgulama, toplantı yönetimi vb. daha yumuşak yetkinlikler (soft skills). Örneğin bir analistin iyi bir dinleyici olması, iyi not alabilmesi, hızlı ve analitik düşünüp çıkarımlarda bulunarak bir analiz toplantısında geri sorularla muhatabını yönlendirebilmesi, çatışan ihtiyaçlara sahip kullanıcılar arasında inisiyatif alabilmesi, onları yönlendirmesi ve karar verilmesini sağlayacak girdileri sunabilmesi vs. bu türden yetkinliklerdendir.

Yukarıdaki 3 farklı yetkinlik alanından hangisi sizce en önemli olandır? İş bilgisi mi, işi çözümleyebilme yetkinlikleri mi yoksa müşteriyle daha iyi iletişim kurabilme yetkinlikleri mi?

Ülkemizde eğitim ve danışmanlık vesilesiyle gittiğim yerlerde bunu devamlı gözlemliyorum. Hatta ben de, tam zamanlı çalışırken ya da sonrasında danışmanlıklarda, uzun seneler analist işe alımıyla uğraştım ve uğraşıyorum. Dolayısıyla analist işe alma ve seçme süreçlerinden haberdarım. Özellikle eğitimlerde ve seminerlerde katılımcılara soruyorum, sizin kurumunuzda hangisi daha çok öne çıkıyor diye. Örneğin, “siz buraya hangi yetkinliklerinizle alındığınızı düşünüyorsunuz?” diye soruyorum. Elde ettiğim kanı şu: Ülkemizde analist denince akla gelen en temel şey, iş bilgisidir. Tabiri caizse, işi bilmek, o sektörde senelerdir bulunmuş olmak, genel olarak bir kişiyi analist olarak tanımlamada kullanılan en temel etmendir. İkinci sırada gelen, bireysel yetkinliklerdir. Yani iletişimi güçlü mü, müşterilerle konuşurken ne kadar düzgün cümleler kurabiliyor vs. Bu iki yetkinliği bir araya getirdiğimizde, işi bilen ve iletişimi güçlü kişi, ülkemizde mükemmel analist adayıdır. Kurumlar kendi kültürlerine göre bu iki faktörden birisine daha fazla önem verebilirler. Yani örneğin bir kurum, özellikle daha az tecrübe seviyelerinde, iletişim becerileri güçlü bir adayın zekasına da güvenerek, iş bilgisini hızlıca elde edebileceğini düşünerek onu analist olarak işe alabilir.

Bu yazıyı yazdığıma göre benim de kendi fikrimi belirtmem gerekir. Bence bir analistin en temel yetkinliği, rolüne adını veren, iş ve yazılım ihtiyaçları analizi bilgi ve yetkinlikleridir. Bir analist, her şeyden önce, bir süreci nasıl ifade edeceğini, o süreçteki tüm adımları, aktiviteleri, aralarındaki ilişkileri, çıktıları, süreçte yer alan rolleri ya da aktörleri, süreçler arasındaki ilişkileri, süreçleri yönlendiren iş kurallarını vs. ortaya koymakla sorumludur. Bu yetkinlikler, tabi olarak farklı sektörlerde edinilen tecrübeyle kazanılır ama nihayetinde sektörden bağımsızdır. Bir örnek vereyim: Bir süreçte, durumu önemli olan ve farklı durumlar arasında gezen temel bir nesne var. Örneğin bir başvuru sürecinde, başvurunun pek çok duruma sahip olması, buna iyi bir örnektir. Başvuru ilk defa alınmış olabilir, ön elemeyi geçmiş, evrakları bekleniyor, son incelemede, vb. durumların birinde olabilir. Tüm bu durumların, sonlu durumlu bir makina (finite-state machine) olarak ortaya konması, yani durumlar ve aralarındaki geçişlerin detaylı olarak ortaya belirlenmesi yetkinliği, ne bir iş bilgisi ne de iletişim yetkinliğidir. Bu yetkinlik, analisti en temelde analist yapan şeydir. Böyle bir modelleme yetkinliğine sahip bir analist, herhangi bir iş alanında sonlu durum makina modellemesi yapabilir, oluşturduğu modelin tasarımda bir durum tasarım kalıbıyla (state design pattern) tasarlanmasını sağlayabilir ve nihayetinde de developerlar dahil herkes kendisine duacı olur. Çünkü böyle çok durumlu nesneler, kodlamada en problemli nesnelerdir, sebebi ise iş bilgisi çok yüksek olsa bile analistin bu durumları formal bir şekile çözümleyip ifade etmemiş ya da edememiş olması, açıkçası, ne tasarıma ne de programlamaya bir katkı sunmaz.

Nasıl her iş alanı, apayrı süreçleri ve iş kuralları olan bir alan (domain) ise, iş ve yazılım ihtiyaçları mühendisliği (business and software requirements engineering) de apayrı bir iş ve uzmanlık alanıdır. Bu alanın da kendine göre süreçleri, iş kuralları, çalışmaları ve çıktıları vardır. Bu alanın çalışanlarının da kendisine has yetkinlikleri, yaptıkları işleri ve ürettikleri çıktıları vardır.

İş bilgisini çözümleme yetkinliklerine sahip olmayan bir analist ancak postacı olur. Ya da analistlerin kafasına kazındığı şekliyle sadece “köprü” olmaya devam eder, tek yaptığı “al-ver”dir, ne çözümleyici olmak söz konusudur ne de bir katma değer ortaya koymak. Böyle ortamlarda zaten iş bilgisi de malumattan öteye gitmez, bilgi seviyesine çıkamaz çünkü. O ortamda senelerce çalışsanız bile hala aklınızdaki iş bilgisini bir başkasına aktarabilir hale getirmekte güçlük çekersiniz. Aktarsanız bile karşı tarafı zorlarsınız çünkü standart ve verimli yöntemleri kullanmazsınız. Çözümleme süreç ve tekniklerinden haberdar olmayan bir analist iğne oyası gibi malumatla uğraşır, onlar arasında kaybolur. Analistten beklenen, bir soru karşısında “hikmet” (wisdom) seviyesinde katkıda bulunmasıdır ama o ekranın şurasındaki bir arayüz elemanın üzerinden konuşur. Ondan beklenen, iki farklı durumu birbiriyle kıyaslayıp, etki analizi vs. yapmaktır ama o bunu sağlıklı bir şekilde yapamaz çünkü kafasında sistemli ilişkiler değil, malumat bulutları vardır. Ama unutmayın, buradaki temel sorun analistten ziyade, kurumdadır. Analiz çalışmalarında “analitik” olmayan bir kurum, analistinin çözümleme süreç ve tekniklerinden haberdar olmasını da isteyemez çünkü bu konuda fikri yoktur.

İş bilgisi, tabi olarak bir analist için önemlidir, sistemli bilgiyi hazmetmek çok daha kolaydır. İş bilgisine sahip bir analist daha hızlı iş yapar, daha rahat ve doğru davranır. Müşterisiyle daha rahat iletişime geçer ve ona güven verir. Ama iş bilgisi, bilgi olursa işe yarar, değilse, bir malumat yığınından ibaretse, vakit kaybettiren bir stres unsuru olur. Ve analistin yeterince teknik çalışmaması, bu malumatı sadece büyütür, bilgiye çevirmez.

İşte, bir analisti, operasyonel kullanıcıdan temelde farklı kılan şey, formal bir çözümlemeci disipline sahip olmasıdır. Analitik düşünebilen, işini gözlemleyen, baştan sonra kavramaya çalışan operasyonel çalışanların analist olmaları iyi bir şeydir, çözümleme ve modelleme tekniklerini öğrenmeleri kaydıyla.

Ülkemizdeki Durum

Ülkemizde sistemli iş bilgisi biriktiren kurumlar maalesef pek azlar. İşini en detayına kadar anlatabilecek bırakın operasyonel kullanıcıyı, iş birimi sorumlusu, müdürü bulmak bile şanstır bu ülkede. Amerika’dan ilk döndüğüm zamanlardı, ilk projelerimin birinde, sürecin sahibi olan birim müdürüyle analiz amaçlı bir araya gelmiştik. Müdür, daha toplantının başında, süreçlerle ilgili olarak analizi BT’deki programcılarla yapmamızı istemişti bizden! Zaten toplantıda bir de tecrübeli programcı vardı. Aynı kurum agile ödülleri almaya devam ediyor, şatafatlı uluslararası danışmanlık şirketleriyle 3-5 senede bir süreç çalışması yapıyor vs. Ama gidin sorun bakalım, müşteri memnuniyeti artıyor mu? Ya da bugların sayısında azalma olmuş mu? Ya da ya da developerlar, kendilerine gelen analiz dokümanlarından memnunlar mı? Örneğin şöyle tipik durumlar olur ülkemizde: Kurumlar agile metodolojilere geçtiklerini söylerler ama hala hantaldırlar, hala çıktılarının kalitesi kötüdür, hala başarı kişilerin özveriyle çalışmalarına bağlıdır, hala her yeni sürümü canlıya almak çok stresli bir iş olmaya devam eder. Neden? Formal çözümleme teknikleri gibi mühendislik disiplinin gerektirdiği işler yerine “dostlar ‘agile’da görsün” şeklinde, görüntü üzerinden iyileştirmelerle yetindiğimiz için.

Ülkemizde bu durumlardan dolayı mesela “iş analizi danışmanlığı” pek görülen bir durum değildir. Halbuki ABD’de böyle çalışan, 6 ay petrol çıkaran bir organizasyonda çalışıp, süreçlerini analiz eden, sonra bir sigorta şirketinde ürün biriminde analiz danışmanlığı yapan, sonra başka bir yerde örneğin ticari olmayan (non-profit) bir kurumda yine analiz sürecinde çalışan profesyoneller var. Çünkü, PM gibi, programcı gibi, analist olmanın en temel yetkinliklerini kendinde barındırıyor ve her ortamda bunları kullanıyor.

Ve Bir Referans

Bu noktada size, iş ve ihtiyac analizi konusunda çok iyi bir otorite olan Karl Wiegers’ın Software Requirements isimli kitabını tavsiye ederim. Kitabın 3. bölümü “Business Analyst” başlığını taşımaktadır ve bir analistin yetkinliklerini ve sorumluluklarını, kimlerle nasıl iletişimde bulunacağını, hangi geçmişe sahip kişilerin nasıl bir geçiş süreciyle analist olabileceklerini ayrıntılı olarak anlatır. Ayrıca bu kitapla beraber gelen malzemeler arsında, Türkçesini bu yazıda paylaştığım iş analisti görev tanımını da var. O tanımda, bir iş analistinin sahip olması gereken bilgiler anlatılırken, “Gerekli Bilgiler” başlığı altındaki son madde şöyledir:

“Kullanıcı temsilcileri nezdinde güvenilirlik sağlaması ve onlarla etkin çalışabilmek için, zorunlu olmamakla birlikte, uygulama alanı bilgisi bir artıdır.”

Ya da orijinal haliyle:

“Application domain knowledge is a plus, to have credibility with user representatives and be able to work effectively with them.”

Bu yazıyı okuyup da bu cümleye katılmayacak pek çok kişi olacaktır. Ama ben şunu her zaman iddia ediyorum: İş süreçlerini çözümleme formal yetkinliklerine sahip, iletişim yetenekleri iyi bir analist, herhangi bir iş alanını en çok bir senede çok iyi bir şekilde öğrenebilir, o alandaki iş sorunlarını çözebilir, çok etkin analiz toplantıları yapabilir. Yeter ki çalıştığı ortamda iş bilgisi, bölük pörçük, insanların kafalarındaki malumatlardan ibaret olmasın, derli toplu, soyuttan somuta gider şekilde, farklı formal modellerle ifade edilmiş olsun. Ama gelin görün ki, senelerdir aynı iş alanında, hatta aynı kurumda çalışan analistlerin sıklıkla bana, iş alanlarıyla ilgili olarak kaotik bir ortamda olmaktan kaynaklanan rahatsızlıklarını ilettiklerini bilirim. Dahası, böyle bir analist, fırsat verilse, sistemli çalışmasıyla, malumat yığını da olsa bu yığını, çözümleyerek, formal iş bilgisine dönüştürebilir. İş süreçleri mühendisliği (business process engineering) adı verilen böyle bir çalışma, bir kurumun en değerli olan iş bilgisini, rahatça anlaşılacak ve tekrar tekrar kullanılacak bir formata döker. Ve bu bilgi, o kurumun en değerli varlığı olur.

Son bir soruyla yazımı bitireyim: Düşme tehlikesi olan bir uçağın pilotu olarak, uçağı kurtarmak için içeride bulunan sadece 2 kişiden, bir analist ve bir developerdan hangisini aşağıya atarsınız? Bu yazıdan sonra tabi ki “developer” diye cevap vereceksiniz muhtemelen. Ben ise daha ağır olanı atmayı tercih ederdim 🙂

Toplam görüntülenme sayısı: 1636

Programlama ve Kariyer

Eğitim ve Seminer, Programlama, Yazılım Mühendisliği

Mayıs ayı başında Malatya, İnönü Üniversitesi’nin düzenlediği Robocofest‘te katıldım ve “Programlama ve Kariyer” isimli bir sunum yaptım. Bu sunumun PDF dosyasına şu yazıdan ulaşabilirsiniz. Şimdi ise bu sunumu biraz daha geniş bir şekilde burada ele almak istiyorum.

Programalama nedir?

Bazı şeyleri, onları yapan, icra edenler üzerinden tanımlamak daha kolaydır. Programlama yapan kişiye programcı (programmer) denir. Peki, programcı kimdir? Programcı tabi ki kafein ve pizzayı yazılıma dönüştüren organizmadır 🙂 Bizim ülkemizde buna sigarayı da eklemek gerekir. Çünkü bekar olan ve muhtemelen bir kaç bekar arkadaşıyla aynı evde yaşayan, kariyerinin başındaki genç programcı arkadaşımızın odasına girdiğinizde hemen göze çarpacak şeylerin başında, izmaritle dolup taşmış küllükler gelir. Aynı odaya gece 2-3 gibi girerseniz dumandan programcıyı seçememe ihtimali de vardır.

 

 

Bir işi yapanı gözlemlemek o işle ilgili size çok şey anlatır. Dolayısıyla programcıları, tabi ortamlarında gözlemlemelisiniz. Programcıların kendilerine has hal ve hareketleri, çoğunlukla başkalarına garip gelir. Çok odaklı çalışırlar mesela, işin karmaşıklığı da zaten bunu gerektirir. O yüzden çalışırken rahatsız edilmek istemezler, açık ofis ortamlarında kulaklık takarak çalışmaları tam da bu yüzdendir. Bu sebepten, onların verimli çalışmalarını isteyen yöneticileri, programcıları zaman zaman aşağıdaki gibi korumaya alabilirler. Tehlikeli kimyasallarla ya da radyoaktif maddelerle uğraşanların da özel, korumalı ortamda çalışmalarından farklı bir şey değildir bu durum. Dolayısıyla bu fotoğraf

 

 

ya da bu fotoğraf,

 

 

programcılar için hiç de anormal değildir.

Peki geyiği bırakıp biraz ciddi olalım ve “hakikatten programlama nedir” diye soralım. Programlama kısaca,
• bilimdir (science),
• sanattır (art),
• mühendisliktir (engineering)
• ve zanaattir (craftmanship).

Programlama, her ne kadar harcıalem yani hemen herkesin yapabileceği, üstesinden kolayca gelebileceği bir şeymiş gibi görünse bile, aslen o kadar da basit değildir. Hayatımıza çok girmiş işleri genel olarak basite alma eğilimindeyizdir, taa ki onun içine girinceye kadar. Aslen “programlama nedir” konusunda daha önce burda bir dizi yazı yayınladım:

Bu yazılarda anlatmaya çalıştığım şey, programlamanın çok disiplinli (interdiciplinary) bir alan olduğu ve hiç bir şekilde harcıalem bir uğraşı olmadığıdır.

Yukarıda programlamanın neliği ile bu kadar uğraşmışken neden şimdi başka bir yazı yazdığımı sorarsanız eğer, burada daha çok programlamayı bir kariyer olarak gören gençlere yönelik bir kaç tavsiyem olacak. Ama bu tavsiyelerin anlam ifade etmesi ve bütünlük için için programlamanın neliğinden kısaca yine bahsetmek gerekecek.

Programlama Bilimdir.

Programlama, bilimdir çünkü programlama, matematiktir. Programlama, temelleri mantık ve cebir olan, aksiyomlara sahip, kendine has notasyonu olan bir uygulamalı matematik disiplinidir. Programlama ile genelde daima bir algoritma yazılır. İster çok karmaşık bir hesap yapın, mesela Newton Raphson yöntemiyle kök hesaplayın, ister bir sigorta poliçesinin fiyatını hesaplayın, isterseniz de KDV hesabı kadar basit bir şey yapın, daima bir algoritma yazarsınız. Grafik kullanıcı arayüzleriyle uğraşıyor olsanız ve bir düğme tıklanınca onun olayını (event) halletseniz de yazacağınız şey bir algoritmadır. Peki nedir algoritma?

Algoritma Nedir?

Tabi ki algoritma, programcıların ne yaptıklarını açıklamak istemediklerinde kullandıkları, mistik bir terimdir!

 

  • Nedir problem?
    • Algoritma abi!
  • Neden gecikti bu iş böyle?
    • Algoritmadan kaynaklanan bir problem var!

Tabi ki abartıyorum, keşke bu topraklarda iş alanı ile ilgili konuşmalarımızda algoritma vb. terimleri kullanarak formal konuşabilsek. Bizim konuşmalarımız daha çok “şu button tıklanınca falan şey gözükmüyor” tipinde, dıdının dıdısı cinsinden, hiç bir şekilde bağlamı içermeyen, detayda boğulan konuşmalardır. Bu problemin ne anlama geldiğini anlamak, başka yerlerde de olup olmayacağını ortaya çıkarmak için 2-3 soru daha sormanız gerekir! Neyse, algoritma, matematiksel bir ifadedir ve “bir işin yapılış şeklinin tarifidir öyle ki içinde iş kurallarının olduğu bir süreci barındırır” denebilir kısaca. Dolayısıyla program yazmak, algoritma yazmaktır, dolayısıyla matematiktir. Algoritmik düşünceyi daima sevmelisiniz iyi bir programcı olmak için. Bu yüzden üniversitelerde programlamayı, tipik olarak farklı türdeki algoritmalar üzerinden anlatırlar. Ama master yaparken saf algoritma dersi alırsınız, herhangi bir programlama dilinden bağımsız, sadece matematiksel, cebirsel bir faaliyet olarak öğrenirsiniz algoritmaları. Hatta güvenlik (security) vb. konularda apayrı yapıda algoritmalara odaklanırsınız.

Geyik de olsa algoritma kelimesine yüklenen “karmaşıklık” algısı aslen, her meslek gibi programcıların da kendilerine has bir dilleri olduğunu ifade etmeye yarar. İngilizce’de “sadece ehlinin bildiği” anlamına gelen “esoteric” terimi kullanılır bu gibi durumlar için. Bu topraklarda her ne kadar henüz örneğin doktorlar kadar formal ve esoterik konuşamazsak da programcılık, tamamen esoterik bir dile sahiptir. Matematiksel tabanlı olan bu esoterik dili ne kadar iyi bilirseniz o kadar iyi programcı olursunuz.

Programlama Sanattır.

Soyut oluşu ve örneğinin olmaması, yaratıcılık gerektirmesi ve yapanın kişisel özelliklerine bağlı olması, programlamayı bir sanat yapar. Programlama matematiktir dedik ama zaten matematikte de sanatsal taraf yok mudur sizce? Hemen hiç bir programlama yapısı bir diğerinin aynısı hatta benzeri bile değildir, her programlama birimi kendi başına tekildir, “unique”dir. Aynı sanat eserleri, tablolar, müzik eserleri, filmler, romanlar gibi. Dolayısıyla ciddi bir kurgu içerirler.

Programlamayı sanat görenlerin başında, bu dünyaya en çok emeği geçmiş, Stanford Üniversitesi’nden emekli, Donald Knuth gelir. Çok özel ilgi duymuyorsanız muhtemelen sadece doktora yaparken karşılaşacağınız kitaplardan olan, Knuth’un en büyük eseri The Art of Computer Programming‘in  ismi de bunu yansıtmaktadır. Knuth bu kitabında programlamadaki estetik tecrübeye de vurgu yapar.

 

 

 

 

 

 

 

 

Programcılar, yaptıkları işi tanımlarken, “aşk”, “tutku”, “bağımlılık” gibi kelimeleri çok kullanırlar. Muhtemelen, zekanın çıktısını, programlama kadar açık ve hızlı görebilen fazla meslek uğraşı yoktur. Bu yüzdendir ki normal insanlar uyanmak, programcılar uyumak için saat kurarlar!

 

Programlama Mühendisliktir.

Programlama bir problem çözme yöntemidir, programlama amaç değil araçtır. Süreçseldir, kodun geliştirilmesi, testlerinin yazılması ve çalıştırılması, dokümantasyonu vb. çalışmalar, programlamanın parçalarıdır. Bu yönüyle programlama bir mühendislik disiplinidir.

Yazılım Geliştirme Nedir?

Yazılım geliştirme, merkezinde programlamanın olduğu bir mühendisliktir. Yazılım Mühendisliği (Software Engineering), programlama yanında, analiz, tasarım, test, yönetim vb. faaliyetlere sahiptir. Fakat programlama, esas çıktıyı üretendir, dolayısıyla koskoca projedeki tüm hata, performans, gecikme vb. şeylerden hatta faturanın kesiminden bile sorumlu olan kısımdır. (Bu sebeple, mesela ülkemizde yazılım mühendisliğini programlamaya indirgeme, ya da programcılığı, yazılım mühendisliği olarak görme eğilimi çok yaygındır.) Bu yüzden programcılık cesaret ister!

 

Programlama Zanaattır.

Usta-çırak ilişkisi ile öğrenilmesi, ciddi el (ve zihin) yatkınlığı gerektirmesi ve yapanın kişisel özelliklerine bağlı olması, programlamayı, bir zanaat (craftmanship) kılmaktadır. Her zanaatta olduğu gibi programlamada da kullanılan araçlar ve iş yapış şekilleri vardır.

 

Diğer Mühendislikler Arasında yazılım Mühendisliği

Programlama da, yazılım geliştirme de çok karmaşıktır, muhtemelen mühendislikler arasında en karmaşık olandır.

 

Ama herşeye rağmen yazılım geliştirme takımının görevi, basitlik illüzyonu yaratmaktır. Belki de tam da bu yüzden programcılık ve yazılım geliştirmek ülkemizde, harcıalem bir uğraşı olarak görülmektedir.

Programcı Olmak İçin

Yukarıda anlattıklarım, belli bir bilgi temelini, zihinsel işleyişi ve nihayetinde çalışma şeklini vurguluyor. Elbette çalışma ile herkes herşeyi yapabilir, başarabilir. Ama mutlu olur mu ya da fark yaratır mı? Sanırım bu sadece çalışma ile ilgili bir durum değil, belki, sevme, tutkuyla bağlanma, uygun olma gibi kavramlar giriyor işin içine.

Bence iyi bir programcı olmak için şu özellikler düşünülmeli:

  • Farklı soyutlama seviyeleri arasında rahatça gezebilen, matematiksel bir zeka,
  • Aynı anda pek çok faktörü yönetebilen detaycı bir zeka,
  • İğne ile kuyu kazabilen bir sabır taşı ve tutkulu bir psikoloji.

Özellikle Türkiye’de, tüm bunların altından kalkabilmek için strese de dayanıklı olmalısınız. Programcılık keyiflidir ama bu ülkede keyifsiz insanlar, programcılığı eziyete dönüştürürler.

Eğer programlama konusunda, kendinizi yukarıdaki özelliklere sahip görüyorsanız, iyi bir programcı olabilirsiniz hatta olun, insanlığa katkıda bulunun. Aksi taktirde bu dünyanın sonu değildir, bilgisayar mühendisliği vb. bir bölümde okuyor olsanız bile, kariyerinizde mutlu olmak için analist, tester, ağ, veri tabanı, vb. sistem yöneticisi vb. pozisyonları tercih etmeyi düşünün.

Programlama-Yazılım Kültürümüz

Açıktır ki, ülkemizdeki programlama kültüründe zanaat tarafı ağır basmaktadır. Zanaatlarda da, ülkemizdeki programlama pratiğinde de, öğrenmede formal eğitim yerine bakıp-görerek öğrenme, problem çözmede de sistematiklik yerine deneme-yanılma ile çözme, iş yapış şekillerinde yaratıcılık yerine araçlara ve teknolojiye bağlı kalma öne çıkmaktadır. Ülkemizdeki programcıların en büyük yardımcısı copy-paste ve Google’dır. Bu anlamda programlama ve yazılım geliştirme kültürümüz, toplumsal kültürümüzün bir yansımasıdır. Bu yüzden sıradan bir programcı olmak yerine fark yaratmayı hedefliyorsanız zanaatkar olmakta ileriye gitmeye çabalamalısınız. Bu yüzden:

  • Formal eğitime muhakkak önem verin. Yani üniversite 2. sınıfta iken “Java’yı ve Android’i öğrendim, şimdi ne öğreneyim” diye sormayın. Matematiğiniz 90 ve üzerinde mi? Algoritmalar ve Veri Yapıları dersinden sınıfın en iyisi misiniz? Bu sorulara hayır diye cevap veriyorsanız sorduğunuz soru zaten yanlış bir sorudur. Hele üniversitede BM’e girdiği ilk sene, binlerce lira para vererek şehrideki bir kursa yazılıp, Windows makinanın TCP/IP ayarlarının nasıl olacağını öğrenmeyi marifet sayanlardan olmayın. İşletim Sistemleri dersinden zor geçip sonra Linux öğreneceğim diye de yırtınmayın. Linux’te komut satırında ihtiyacını giderecek kadar bir şeyler yapmak ya da yasaklarla boğuştuğumuz canım ülkemizde bir kaç IP ayarını hızlıca yapabilmek, işte tüm bunlar zanaatin ta kendisidir! Dolayısıyla Linux öğrenin ama bir Linux de ben nasıl yazarım diye hedefleyin. Algoritmaları ezberlemeyin, şunu şöyle seçseydik nasıl çalışırdı diye akıl yürütmeyi alışkanlık edinin. Temel derslere, işletim sistemleri, algoritmalar, db, network, discrete matematik, vb. çok önem verin. Formal eğitiminizi çalışırken de devam ettirin, master-doktora yapın, sertifika alın örneğin.
  • Sistemli çalışın. Sistemli çalışmak için muhakkak, temelden ileriye doğru gidin ve odaklanın. Kerat cetvelini bilmeden integrali öğrenmeye kalkmayın, öğrenemezsiniz çünkü, sadece ezberlersiniz ve başarısız olursunuz.
  • Odaklanın. Aslında odaklanmak, sistemli çalışmanın bir alt parçası ama önemine binaen ayrı bir başlık altına aldım. Çok sıklıkla görüyorum, ilgisiz pek çok konuyu abur-cubur bir şekilde öğrenmeye çalışanları. Zaten bu şekilde öğrenme de olmuyor, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunuyor. İyi tanımlanmış ve özelleştirilmiş, spesifik hedeflere sahip olun.  Örneğin 3 senelik BT çalışanı, hem PM sertifikası almış şimdi de SQL eğitimi alıyor, seneye de Cisco kursuna gitmekten bahsediyor! Nedir şimdi bu? Eğer PMP, SQL ve Cisco ile bir şey başarılabiliyorsa, bunları gerekli kılan bir hedef varsa eyvallah ama aksi taktirde zaman, enerji ve zeka kaybı!

Bu türden eleştiri ve tavsiyelere, bizim sektöre katılacak gençlerden çok aslında sektörümüzün ve üniversitelerimizin ihtiyacı var, bunun çok fena şekilde farkındayım. Siz istediğiniz kadar iyi olun sektörümüz iyiyi aramıyor, iş bitiriciliğe prim veriyor. Ya da üniversiteler hatta çok daha öncesinde başlayan eğitim sistemimiz, edep-terbiye adı altında sorgulamamayı, ezberlemeyi kutsamış durumda. Dolayısıyla yurt dışına gitmeyi, gerek eğitim gerek profesyonel olarak çalışmak amacıyla oralarda bir miktar yaşamayı kesinlikle hedef edinin. Yukarıdaki tavsiyelere ne kadar uyarsanız bunu yapmak o kadar kolay olacaktır.

Programlama, keyiftir 🙂

 

Toplam görüntülenme sayısı: 1123

Staj – 2016

Diğer

Sevgili JavaTürk takipçileri,

Yazılım Mühendisliği ve teknolojik olarak da Java alanlarında yaptığım çalışmalarda bana yardımcı olacak1 ya da 2 tane stajyer arkadaşa ihtiyacım var. Stajyer arkadaşların sorumlulukları şunları içerecektir:

  • YM ve Java başta olmak üzere değişik konularda AR-GE faaliyetlerinde bulunmak,
  • Yürüttüğüm danışmanlık ve eğitim faaliyetlerinde bir miktar kırtasiye de dahil olmak üzere yardımcı olmak.

Staj çalışmalarının bir kısmını kendi yerinizden kalkmadan yapabileceğiniz gibi ofisimizde de yapabilirsiniz.

Aday arkadaşların öncelikle yaptıkları işi çok sevmeleri, tutkulu olmaları şart. Temel konulardaki bilgileri de sağlam olmalı. Yani analitik ve matematiksel düşünme yetenekleri yanında yazılım ve Java dili ile ilgili temel bilgileri haiz olmalılar. Algoritmik düşünce yetkinliklerini kazanmış, nesne-merkezli programlama konusunda temel yapıları özümsemiş ve tercihen Java SE kullanan ve kendini daha da geliştirmek isteyen adayları tercih ederim. Bu anlamda şart olmamakla birlikte, daha yukarı sınıflardaki arkadaşlarla çalışmamız sanırım daha rahat olacaktır. İlgisini, tutkusunu ve bilgisini gösteren herkese kapım açık olmakla birlikte…

İlgilenlerin bana buradan CVlerini paylaşarak ulaşmaları yeterli olacaktır. Lütfen CVlerinizi göndermeden önce bir daha kontrol edin, CV’de yazana değer verdiğimi ve doğru olduğunu düşünmek dışında bir seçeneği göz önüne almadığımı da bilin. Dolayısıyla Cvnizi göndermeden önce şunlara son bir daha göz atın:

  • Mahrem bilgilerinizi CVnize yazmayın. Evli olup olmadığınız, değilseniz kız-erkek arkadaşınızın olup olmadığıyla ilgilenmiyorum 🙂
  • 3 senelik okul hayatına ve 0 günlük profesyonel çalışma tecrübesine rağmen “4 senelik tecrübe” yazmayın,
  • CVnizi teknoloji çorbasına çevirmeyin. “25 seneye sığacak tecrübeyi ben 2 senede elde ettim” demeye getirmeyin. Dolayısıyla seminerine gittiğiniz teknolojiyi “biliyorum” diye yazmayın. Arzu ederseniz bu blogdaki “bilmek” ile ilgili yazılarımı okuyun 🙂
  • CV yazmak sizin kendinizi tanımınızı sağlayabilir. Dolayısıyla “ben zaten XXX’i biliyorum” demek yerine “XXX’i daha iyi öğrenmek istiyorum” gibi cümle kurmaya CV yazarken başlayabilirsiniz. Ben de açıkçası bunu tercih ederim
  • MS Office ürünlerini teknoloji kısmında sıralamayın.
  • İngilizce, bu staj için önemli. “Okuma: 10, Dinleme: 10, Konuşma: 9” şeklinde gelen CV sahiplerinin “Hi, I am calling you from Selsoft regarding your intern application. How are you doing today sir/ma’m?” şeklinde başlayan bir telefon alabileceklerini göz önüne almaları gereklidir.

Bu ülkedeki bir üniversite öğrencisinin neyi ne kadar bilebileceğini fena bir şekilde farkındayım. Beni kandırmak yerine şaşırtmaya çalışın. Bildiklerinizle ilgileniyorum fikir sahibi olduklarınızla değil! Yapabildiklerinizle ilgileniyorum bildiklerinizle değil! Yaptıklarınızla ilgileniyorum yapabildiklerinizle değil!

Ayrıca bu kadar da soğuk bir adam değilim, geyik ve keyifli sohbeti çok severim 🙂

CVlerinizi bekliyorum.

Toplam görüntülenme sayısı: 1763

Yanlış Sorular, Yanlış Olmayan Cevaplar – I

Kültür, Bilgi ve Düşünce

Yok, çok sabrettim bu yazıyı yayınlamamak için ama olmadı. Şu mesajı alınca patladım artık:

“Selam …  bilgisayar mühendisliğindeyim, 1. sınıftayım, vaktiniz olursa bana yardımcı olursanız sevinirim. Kafam karışık, hangi tarafla ilgilenmem, nelere yoğunlaşmam konusunda sıkıntı yaşıyorum, mobil teknolojileri konusuna ilgi duyuyorum ama iyi para kazanabilir miyim, maaşı ne kadardır bilmiyorum. Mobilemi odaklansam yoksa web de çok iş var diyorlar, ne yapsam. Ne dersiniz? ”

Hani denir ya “bir kişinin niyeti ya da seviyesi sorduğu sorudan anlaşılır” diye, hepimiz karşılaşmışızdır bu sözü akla getiren durumlarla. Bana da çok sık geliyor bu cinsten sorular. İnsanların, beni fikrine itibar edilen birisi olarak görmeleri benim için çok güzel, onur verici bir şey. Ama açıkçası sorulanlar sıklıkla üzerine düşünülmemiş ve sorgulanmamış, basma kalıp sorular oldukları için çok da hoşlaşmadığım durum oluşuyor. Şunu da ekliyeyim ki, bu tür soruları çocuklarım bana sorduğunda nasıl cevap veriyorsam üşenmeden herkese öyle cevap vermeye çalışıyorum.

Bu soruları temelde iki gruba ayırmak mümkün. Birinci gruptakiler, sistemsiz ve düzensiz bilgilenmenin getirdiği cinsten sorular. Bilgilenme sistemsiz olunca, durum bilgilenmeden çıkıyor ve bir hazımsızlık haline geliyor. Bunu, soruyu soran kişinin sorarken dile getirdiği ve onun temellendirici olduğunu düşündüğü “malumat”tan, sorunun içindeki çelişkili mantıktan vs. anlıyorsunuz. Diğer türden olan sorular ise belki aslında yanlış değil ama benim çok da benimsemediğim açıdan ya da yanlış bulduğum bir duruş noktasından sorulduğu için, doğru düzgün cevap vermek istemiyorum, biraz da geyik vesilesi biliyorum. İşte o “yanlış” sorular ile onlara karşı ürettiğim “yanlış olmayan” cevaplardan oluşan liste:

Programcı olmak için üniversite okumaya gerek var mı?

Gerek yok, okuma‐yazma bilmek kafidir! Nihayetinde programcılık bir zanaattir ve insanların okumaya niyeti olmayan çocuklarını tamirciye, berbere ya da boyacıya verdikleri gibi, yakında da programcı olması için, örneğin etraflarındaki, tanıdıkları vasıtasıyla ulaştıkları, irili-ufaklı, yazılım geliştiren pardon programlama yapan esnafları bulur, çocuklarını emanet ederler. Muhtemelen bu gidişle şehirlerde program yazanlar için sanayi bölgeleri de oluşturulacak. Zaten bu ülkenin bu konudaki en bilinen sivil örgütlerinden birisinin ismi Yazılım Sanayicileri Derneği değil mi canım! Eğer size böyle yardımcı olacak bir aileniz yok ise siz de sosyal medya aracılığıyla bulur bir programlama ustası, yanında pişerek öğrenirsiniz. Üniversite okuyanların kaybettiği vakti siz iş başında öğrenerek kazanırsınız. Nasıl olsa Steve Jobs da Bill Gates de Larry Ellison da üniversite mezunu değiller! Ama üç gün sonra basit de olsa bir matematiksel düşünce kırıntısı olması gereken küçük bir algoritmada çuvallarsan ağlamak yok!

Anlamıyorum ki bu ülkeyi ben. Ama anlaşılmayacak bir şey yok, master-doktora yapanların olduğu bir sınıfta, dönemin daha ilk dersinde, hocaya sorulan ilk soru, “hocam klasik mi yapacaksınız test mi?” olduğu bir ülkede, okumuşlar ne durumda ki okumamışlar ne durumda olsunlar diye düşünmeden edemiyorum tabi.

Java ölüyor mu?

Ölmüyor tabi ki. Java daha 20’sine yeni girdi. Cobol 50’sini, C 40’ını devirmişken!

Amma çok meraklıyız ölümlere Allahı’m! Daha üniversiteye başlayalı 2 ay olmuş, soruyor “Java ölüyor mu?” Fesubhanallah! Nedir bizim bu “ikinci eli kaça gider” takıntımız yahu? Aynı şey. Al arabanı, keyfini çıkar! Soracaksan da ne bileyim tüketimi cüzdanına uygun mu, kırmızı ışıkta pati çektirme merakın varsa torku nasıldır, vs. sor, öğren. Daha içine oturmadan ikinci elinin kaça gideceğinden sana ne? Var mı garantin o kadar yaşayacağına? Allah korusun belki o arabayla birlikte sen de gideceksin öbür dünyaya, ikinci el olacaksın …

Daha üniversite ödevi dışında doğru düzgün kod yazmamışsın, bu dünyadaki teknolojilerin nasıl üretildiğinden, nasıl gelişip kök saldığından bir gram haberin yok, Java’nın ölmesinden bahsediyorsun.

Java’nın ölmesini soranların zaman zaman tekrarladıkları sebeplerden bazıları şunlar: “.NET artık açık kaynak kodlu oluyor.” ve “Android yazarken artık Java dışında başka diller de kullanılabilir.” Anlamadım ki, bunları söyleyenler, Java’nın nereye hitap ettiğinden, .NET’in nereye hitap ettiğinden, ya da Java’nın zaten çıktığından bu yana açık kaynak kod yaklaşımını desteklediğinden ya da Microsoft’un .NET’in neresini nasıl açık kaynak kodlu hale getirdiğinden, getirmeyi planladığından ve en temelde de açık kaynak kodlu olmanın ne anlama geldiğinden haberleri var mıdır acaba? Ya da Java bu popülerliğini Android ile mi kazandı da Android için Java dışında diller kullanıldığında Java ölsün!

Gıcık oluyorum çok, daha bırakın bilgiyi, malumat sahibi bile olmadan, kendini fikir sahibi sanıp, kelli felli sorular soranlara arkadaşlar. İnsan biraz düşünür ya, aklına gelen ilk cümleyi soru olarak sorar mı?

Öğrenciyim, neye odaklanayım?

Allah Allaaahhh, ben mi başka gezegenden geldim, bu ülke mi zıvanadan çıktı? Anlamadım ki? Cevabı sorunun içinde zaten arkadaşım: Öğrenciysen odaklanacağın şey belli: derslerin. Derslerine odaklanacaksın. Ne Androide, ne Java’ya, ne de başka bir teknolojiye odaklanmayacaksın, sadece ve sadece derslerine odaklanacaksın, bu kadar basit. İşletim Sistemleri, Algoritmalar, Networking, Veri Yapıları, AI, neyse okulunda öğretilen ona odaklanacaksın. Programlama Dilleri dersinden 78 mi aldın, “22 puanı nereden kaçırdım”a odaklanacaksın. Sanki adam Stanford’da doktora yapıyor da “hımm, neye odaklansam acaba?” diye soruyor.

Genç üniversiteye girmiş, önünde bir sürü öğrenmesi gereken ders var, onları bırakıyor, dershanecilik yapan yerlerden gidip kurs alıyor örneğin. Neymiş .NET öğreniyormuş, okulda ise .NET öğretilmiyormuş. Eğitimi veren de aynı bu öğrenci gibi, zamanında derslerini düzgün bir şekilde öğrenip, esaslı bir şekilde kendini yetiştirip ilerleyeceğine, işte “nereye odaklansam” diye diye sonunda dershanede eğitimciliğe odaklanan birisi. Eğitmenin kendine hayrı yok ki sana olsun!

Bizim bu gençlerin odaklanma sorusunun ardında yatan düşünce şu: Matematik, algoritma, vs. ıvır zıvır zaten, kimse bunlarla iş yapmıyor, piyasada çalışmak için bunları bilmeye gerek yok (ki tamamen doğru ve bu arada piyasamızı bu şekilde kurgulayan ve devam ettiren öncülerimizi ve yöneticilerimizi burada saygıyla anıyorum.).

Odaklanmak için bilmek lazım bir kere. Bilmeyen adam neye odaklanır ki? Kendi disiplinini anlamamış, kim ne demiş, tarihi olarak nereden gelip nereye gidiyor, temel akımlar nelerdir, kim neyi nasıl yapmışı anlamadan, temel tanımlar, aralarındaki ilişkileri nedir bilmeden, hakim olmadan, neye nasıl odaklanırsın ki? Geçtim her şeyi, IDEsiz “hello world” yazamayan neye odaklanabilir ki? Hiç bir şeye odaklanmasın bence. Bu şekilde odaklanmaya çalışanlar sadece serseri mayın gibi dolanır ortalıkta, hiç bir şeye de yar olmaz. Her şeyin bir yolu, yöntemi vardır çünkü. Her şeyin bir tabiatı vardır. İnsanların seneler boyu tecrübeyle keşfettikleri şeyleri yok sayıp, onlardan yararlanmadan yenisini keşfedemezler. Bizim gençlerimiz bu dünyada oksijenle beslenmeden hidrojenle beslenmenin yolunu arayan uzaylılar gibi. Bir de duyuyorlar gazete küpürlerinde, mor inekmiş, Steve Jobsmış vs., sanıyorlar ki gökten zembille iniyor bu şirketler, başarılar vs.

“Web programlamaya odaklanıcam”, “Androide odaklanıcam”, cümleler hep böyle. Odaklan bakalım web programlamaya. Sanırsın 20 senedir web geliştiriyor, çok ciddi bilgi ve tecrübe sahibi ve belli noktalardaki sıkıntıları çok iyi biliyor ve oralara odaklanıp çözüm getirecek tüm dünyaya. Odaklanmaktan anladığı da etrafta var olan zilyon tane teknolojiyi, yok JavaScritpmiş, Node.js miş,  gelişi güzel, Google örnekleriyle çalıştırmak vs.

Hiç bir öğrencinin 4.0’lık olmasını beklemiyorum, çocuklarımın da öyle olmalarını istemedim hiç bir zaman, hele bu ülkede asla! Merak ve tutku nedir çok iyi bilirim. Ama malumatfuruşluğun ya da Google abur cuburunun da insanın beynini ne hale getirdiğini çok iyi bilirim.

Ohhh, içimi döktüm, biraz rahatladım. Derdim kimsenin kalbini kırmak değil. Amacım, zamanında tüm bu soruları sormuş ama elinden tutup kendine yol göstermeye çalışan birisini bulamayıp, cevaplarını yaşayarak öğrenmiş birisi olarak yol göstermek.

 

Toplam görüntülenme sayısı: 1422

1 2 3 4 5 >»