Monthly Archives: Ağustos 2012

Java’ya Nasıl Başlarım? Java’yı Nasıl Öğrenirim? – II

Java, Java Dersleri , , , , ,

Java’yı öğrenmeye bu yazıyla daha önce hızlı bir giriş yaptıktan sonra şimdi de daha detayda, Java SEyi öğrenmenin ne anlama geldiğinden bahsedelim.

Öncelikle, Java’nın, nesne-merkezli, standartlar üzerine kurulmuş, hem derlenen hem de yorumlanan ve sanal bir makina ile başarılan platformdan bağımsız yapısını, kavramsal olarak algılamak lazım. Ben bunu,  Java Dersleri sayfasındaki ilk konu olan Java’ya Giriş ile vermeye çalışıyorum. Bu yapıları anlatırken, Java’nın hem nesne yapısı, hem derlenen ve yorumlanan yapısını, dolayısıyla platformdan bağımsız olmasını da sağlayan sanal makina yani JVM (Java Virtual Machine) yapısını ve bytecode kavramını, tamemen en basit araçları kullanarak anlatıyorum. Yani Selam.java ve SelamTest.java kodlarından oluşan ilk Java örneğini, hiç bir IDE kullanmadan, Windows makinada Notepad, CMD kullanarak, MacOS’da ise benzer şekilde TextEdit gibi basit bir editör ve terminal kullanarak ve pek tabi ki javac ve java komutlarıyla derleyip çalıştırıyorum. Bunları yapmadan tabi ki, Java ya da daha doğrusu JDK (Java Development Kit) nereden, makinaya nasıl hızlıca kurulur, kurulum dosyaları nerededir gibi basit konfigürasyon yapılarını da gösteriyorum. Tabi ki güçlü ve şık IDEler kullanarak daha rahat kod geliştireceğiz ama öncelikle, iyi bir Javacı adayının, basit bir editör ile kodunu yazıp, , javac derleyicisi ile derleyip, varsa hatalarını giderip, gerekli class dosyasını üretebilmek ve sonrasında onu da java yorumlayıcısı ile çalıştırabilmesi gereklidir.

Pek çok genç yazılımcının bana sorduğu sorularda çok sık bir şekilde “Eclipse’de kod yazıyorum” gibisinden cümleler geçiyor. Ve çok garip bir şekilde sorununun Eclipse’de nasıl çözüleceğini öğrenmeye çalışıyor. Halbuki sorun, bir Eclipse problemi değil 🙂 Soru, “Eclispe’de kod bloğunu açıp kapamayı nasıl yaparım” değil mesela. Sorunu bir Java problemi, hatta çoğu kez, yukarıda bahsettiğim en temel derleme ve çalıştırma problemi, ama genç arkadaşımız, Eclispe ya da Netbeans bağımlı bir Java algısı geliştirdiği için, elma ile armutu birbirine karıştırıyor ve soruyu yanlış soruyor. Sağlam Javacı ya da herhangi bir dildeki programcı, üzerinde çalıştığı işletim sistemi ne olursa olsun, kullandığı dilin en temel yapılarını, yani derleme ve çalıştırma zamanı yapılarını bilmeli, konfigürasyonunu en temel araçlarla, doğrudan işletim sistemi üzerinde yapabilmeli. Bu yetkinlikleri kendi kendine çalışarak kazanmak zor, dolayısıyla bunlar, ya çok açıklayıcı, kendi kendine öğren (yani tutorial) tarzında bir kitap ya da yayın ile öğrenilmeli ya da bizzat işi iyi bilenin yanına oturup, bir eğitimle öğrenilmelidir.

Sonrasında, İngilizce kitaplarda “nuts and bolts” adı altında geçen ve çoğu zaman yeni öğrenenlere kuru gelen, en temel bilgiler öğrenilmeli. Yani, anahtar kelimeler (keywords ve reserved words), yorumlar (comments), isimlendirme kuralları ve veri tipleri. Veri tipleri derken, Java’da ilkel veri tipleri (primitive data types) ve karmaşık ya da referans tiplerini (complex or reference types) kastediyorum. Bu noktada refenras veri tiplerini detayına girmeden ayırımdan bahsedilip, daha çok, 8 tane olan ilkel veri tipleri ve özellikleri öğrenilmeli. Sonrasında bu tiplerden değişken tanıtma ve tanımlama, aralarındaki tip çevrimleri (casting), Java kaynak kodunun yapısı, ifade (expression), cümle (statement), blok (block) ve  kapsam (scope) gibi en temel noktalar da bu sırada ele alınmalıdır. Bu konular, Java Dersleri sayfasında 3. konu olan Java’nın Temelleri altında ele alınmaktadır.

Sonrasında, yukarıda başlanan “nuts and bolts”a operatörler, akış kontrolu ve diziler ile devam edilmelidir. Malum operatörleren kasıt, bir, iki ya da üç tane girdi alıp farklı iplerde sonuç üreten işlemcilerdir. Mantıksal operatörler boolean sonuç üretirler örneğin. Bu gibi konular da yeni öğrenenlere sıkıcı gelebilmektedir çoğu zaman. Bunu aşmanın yolu, sık örnek yapmaktır. Örnekler üzerinde oynayıp, orasını burasını kurcalayarak değiştirip, dilin davranışını görmek hem zevkli hem de öğreticidir. Bu gibi konular, basit ve önemsiz görülüp üstün körü geçilirse, ileride problem çıkarırlar. Örneğin, toplama, cıkarma, çarpma, bölme, ve kalan operatörlerini, zaten biliniyor diye bakmadan geçmek mümkündür. Lakin, böyle bir durumda, Java’da iki tane byte değerin toplamının bir başka byte etmediği, bir int ettiği şaşırtıcı gerçeğini öğrenemeyeceksiniz demektir 🙂

If, if-else, if-else if, while, do-while, switch, break ve continue gibi yapı ve anahtar kelimeleri içeren akış kontrolü de benzer şekilde hızlı da olsa, bol örnekle öğrenilmeli, varsa püf noktaları görülmelidir. Sonrasında ise diziler ele alınabilir. Önce standart , tek boyutlu diziler, sornasında iki ve üç boyutlu diziler öğrenilmelidir. Özellikle iki ve üç boyutlu dizileri, sağlam kafayla, örneğin sabahın erken saatlerinde ele almaktya fayda vardır, yoksa zihniniz su kaynatabilir 🙂

Operatörler, konrol yapıları ve dizileri öğrendikten sonra, bunların birlikte kullanılabileceği güzel uygulamaları yapmak, öğrenilenleri pekiştirir ve prosedürel yapıların sindirilmesini sağlar. Bu amaçla ben, önce en ilkel yolla, girilen bir sayının asal olup olmadığını ve girilen sayıya kadar hangi asalların olduğunu bulan uygulamalar yaptırıyorum. Sonra olayı biraz daha zevkli kılmak ve zekanın ne olduğunu ortaya koymak için mesela girilen bir sayıya kadar olan asal sayıları, Sieve of Eratosthenes algoritmasıyla nasıl bulunacağını açıklayıp, bunu yaptırıyorum katılımcılara. Benzer şekilde Monta Carlo yöntemiyle Pi sayısına nasıl yakınsayacağımızı gösteriyorum. Bu konuları içeren ve nispeten daha genişce bir uygulama olarak Conway’in “Hayat Oyunu” (Game of Life) düşünülebilir. Bu konular, tamamen algoritmik olduklarından, hem bu üç konuyu iyice pişirmeyi sağlıyor hem de nefis bir beyin jimnastiği yapmanıza vesile oluyorlar. İnsan kendini hakikatten programcı gibi hissediyor 🙂

Bu konular, Java Dersleri sayfasında, 4, 5 ve 6 nolu konular olarak ele alınmaktadırlar.

Buraya kadar olan kısımlar, günde 6 saat ders yapılan bir eğitimde, sınıfın seviyesine göre 2 ila 3 günde verilir rahatlıkla.

Sonrasında, Java’nın nesne yapılarına gelir sıra. Buradan sonrası çok daha zevklidir tabi ki. Ama bu kısmı bir sonraki yazı ile ele alalım.

 

Toplam görüntülenme sayısı: 16804

Java’ya Nasıl Başlarım? Java’yı Nasıl Öğrenirim? – I

Java, Java Dersleri , ,

Çok sıklıkla “Java’ya nasıl başlarım” ya da “Java’da nasıl uzmanlaşırım” gibi emailler alıyorum. Sanırım biraz daha derli toplu bir şekilde bu soruya cevap vermek gerekli. Bu ve takip eden bir kaç yazıda bunu ele almaya çalışacağım.

Öncelikle Java’da bilgilenmenin, yüzeysel olarak, sadece örneklere bakıp, onları çalıştırarak bir kanı edinmek şeklinde değil de, sistematik olarak, en temelinden başlayarak, sağlıklı bir anlama düzeyinde gitmesi gerekli ki öncesinde “öğrenmek” sonrasında da “uzman olmak”dan bahsedebilelim. Yoksa çok sık karşılaştığım gibi, EJB ya da JMS gibi detaylı uzmanlık gerektiren ileri konularla uğraşırken, temel konulardaki eksikliklerinizden dolayı sıkıntı çekersiniz.

Java’yı öğrenmekten derken, öncelikle Temel Java’yı yani Java SEyi (Standart Edition) öğrenmeyi kastediyoruz. Java SE ya da Temel Java, “C’yi biliyorum” derken kastettiğiniz en temel programlama diline karşı gelen Java sürümüdür (buradaki sürümden kasıt, “version”a karşılık gelen sürüm değildir, temel Java dili ve ilgili yapılarını içinde barındıran bir pakettir). Java’nın ayrıca, kurumsal uygulamalarda kullanılan örneğin dagıtık transaction yönetimi ya da web arayüzleriyle ilgili bileşenlerini içeren, EE (Enterprise Edition), bir de gömülü (embedded) uygulamalarda kullanılan ME (Micro Edition) isimli iki farklı sürümü daha vardır. Bu iki farklı sürümden hangisini kullanacaksanız kullanın, öncesinde muhakkak Java SEde yetkin hale gelmelisiniz. Dolayısıyla genel olarak “Java’yı bilmek” öncelikle Java SE’yi bilmek demektir.

Sadece Java SE’yi bilmek her zaman yeterli olmayabilir. Çünkü piyasada çalışan yazılımcılar açısından Java’da yetkin olmak genelde Java SE’yi bilmekten daha çok şey bilmek anlamına gelmektedir. Bunun sebebi, kurumsal uygulamaların çoğunlukla bir ya da daha çok Java EE yapısını içinde barındırmasıdır. Örneğin, kurumsal uygulamalar ezici bir oranda, kullanıcılarına Java SEnin parçası olan Swing ile değil de Java EE’nin parçası olan web teknolojileri ile kurgulanmış web arayüzleri üzerinden hizmet vermektedir ve bu yüzden Java EE’nin parçası olan örneğin servlet, JSP ya da JavaServer Faces (JSF) bilmeyi gerekli kılmaktadır.

Öte taraftan gerek SE ve ME gerek ise EE olsun, Java en geniş, açık kaynak kodlu olsun ya da olmasın, üçüncü el (“3rd party” böyle mi çevriliyordu?) bileşenlere ve ürünlere sahip bir dildir. Çünkü Java, standartlar üzerine kurgulanmış ve nesne-merkezli yapısı ile, bileşen tabanlı geliştirme için çok iyi bir eko sistem kurgulamıştır.  Özellikle Java EE’nin standart bileşenlerinden olan örneğin web bileşenlerinin (yani Servlet, JSP ve JSF’in) pek çok üçüncü el alternatifi vardır. Farklı amaçlara yönelik olarak tasarlanıp geliştirilmiş ve Java programcılarına sunulmuş olan bu web çerçeveleri (ya da çatıları, iskeletleri) (framework), farklı tipteki web ihtiyaçları için çözümler sunmaktadırlar. Örneğin, Struts, GWT, Vaadin ya da Spring MVC, üçüncü el web çatılarından sadece bir kaçıdır. Gerek ülkemizde gerek ise dünyada bu üçüncü el çözümler o kadar yoğun kullanılmaktadır ki bazıları alanında ilgili standart çözümden daha çok kullanılır hale gelmişdir. Örneğin 2000’li yıllarında başında Struts, web projelerini, önce MVC (Model-View-Controller) yapısında kurgulamak sonra da web yapılarında ciddi problem olan görsel bileşen (widget), sıra dışı durumlar, uluslararasılaştırma (I18N) vb. pek çok konuyu halletmek amacıyla ortaya çıkmıştı. Struts öyle ilgi gördü ve yaygınlaştı ki, Java EE’nin standart web bileşenlerinin en temeli olan servletlerin ihtiyacını ve kullanımını neredeyse ortadan kaldırdı. Benzer durum, Spring, Hibernate vb. diğer üçüncü el çerçeveler için de söz konusudur. Dolayısıyla Java’da yetkin olmak çoğu zaman Java SE’nin üzerine, bazen standart Java EE’nin bazen de bir takım üçüncü el çerçeveler ve bileşenlerin bilgi ve tecrübesini koymak anlamına gelmektedir.

Zaman zaman, Java’yı yani Java SE’yi bilmeden, doğrudan Java EE’ye giriş yapan kişileri duyuyorum. Böyle bir durum daha çok JSP için geçerli gibi görünüyor; çünkü JSP bir script yapısına sahip olmanın getirdiği özelliklerle, hızlıca öğrenilip ayağa kaldırılabilecek bir bileşen. Hiçbir şekilde sağlıklı olmayan bu doğrudan Java EEye giriş, genç arkadaşlara, Java EEnin diğer bileşenlerine de hızlıca girilebilir izlenimi veriyor. Java EE, yukarıda da ifade ettiğim gibi tamamen Java SE üzerine kurgulanmış bir katmandır, dolayısıyla ancak ciddi bir Java SE bilgisi üzerine bina edilebilir. Java EE, Java SE’den daha geniş ve daha karmaşıktır. Java EE yapılarını çalıştırmak, Java SE’dekiler kadar kolay da değildir; genelde özel yapılara ihtiyaç duyar ki bunlara kab (container), web kabı (web container) ya da EJB (EJB container) gibi, diyoruz.

İletişim protokolleri ya da daha aşağı seviyede, donanıma daha yakın yapıların öne çıktığı projelerde sadece Java SEnin kullanıldığına sık sık şahit oluyorum. Genelde kullanıcı arayüzlerine sahip olmayan bu gibi yapılarda Java EE pek de kullanılmıyor. Bu gibi projelerde yer alana kişiler, Java EE ile ilgili pek fazla bilgi ve tecrübe sahibi olmuyorlar ama Java SE’de çok yetkin oluyorlar ve yoğun olarak da kullanıyorlar. Yurt dışında çok daha fazla sayıda olsalar da ülkemizde de bu şekilde çalışan pek çok yazılım ya da teknoloji evleri mevcut. Dolayısıyla ancak bu gibi ortamlarda sadece Java SE ve ilgili 3. el yapılarda yetkin olmanız yeterlidir.

Bundan sonraki yazılarda, Java SE ve EE’yi öğrenmenin detaylarından bahsedeceğim.

Bol Javalı günleeeerrr 🙂

 

Toplam görüntülenme sayısı: 15737

Bilmek ve Bilmemek Üzerine…

Kültür, Bilgi ve Düşünce , ,

Bu yazıda, çok da felsefeye girmeden, pratik olarak, bilmek ve anlamak üzerine bir şeyler karalamak istiyorum. Çünkü yazılarımda bu kavramlara çok vurgu yapıyorum ama henüz bunlar hakkında ne demek istediğimi bir yerde topluca açıklamadım.

Genel olarak bilmek ve fikir sahibi olmak ile malumat ve kanı sahibi olmayı birbirine karıştırıyoruz. Bir dost sohbetinde ya da bir TV programını uzaktan dinlerken edindiğimiz kulaktan dolma malumatı, bilgi ile karıştırıyoruz. Bu malumatlar üzerine birkaç malumat da biz koyunca, fikir sahibi oluveriyoruz hızlıca. Hatta, işin içine çok girmeden, bir konu hakkında kanı sahibi olmayı, “fikir sahibi olmak” olarak adlandırıyoruz maalesef. Dolayısıyla, bilgi ve fikir sahibi olmaktan da aslında temellendirilmeden, sorgulanmadan, doğru olduğuna dair çok ciddi bir delil elde etmeden, kolayca ve hızlıca edinilmiş malumatı ve üzerine bina edilmiş kanıyı kastediyoruz. Bir dost meclisinde duyumlarımız ve onlardan çıkarımlarımız bu cinsten mesela. Aslında, bilgi sahibi olmadan olsa olsa kanı ya da zan sahibi oluruz ki bunun doğruluğuyla ilgili olarak sadece şüphe söz konusu olabilir. İşin komik tarafı, fikir de, bilgi üzerine, ancak düşünsel bir süreç sonunda üretilebilen ve bir üst katmandaki kavramdır. Ama tüm bunları biz hem yanlış içerikle hem de yanlış ilişkilerle kullanıyoruz. Şu kavram kargaşasına bakın…

Berbat bir suikastla hayatını kaybetmiş gazeteci Uğur Mumcu, “Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunmaz” demişti. Çünkü bir konuda bilgi sahibi değilseniz, ancak malumat, kanı ya da zan gibi tamamen kişisel, doğruluğu belirlenmemiş, muhtemelen bir başkasına aktarmakta zorluk çekeceğiniz dolayısıyla da, kendisiyle bir başkasını ikna edemeyeceğiniz, henüz bilgi seviyesine ulaşmamış tecrübeye sahipsiniz demektir. Fikir ise olsa olsa, pek çok farklı bilgi öbeğinden, tümevarımla ve tabi ki son derece karmaşık zihni süreçlerle yeni bir çıkarımda bulunmak demektir. Öyle ki bu çıkarım, belki pek çok sınamadan sonra bilgiye dönüşecek ve yaygınlaşacaktır.

Bütün bunlardan sonra, bilmek derken, sebep-sonuç ilişkilerini kavrayarak, “nasıl”lıkla beraber “neden”liğe de vurgu yapan, teorik açıklaması yanında pratik uygulamayı da yapabilecek şekilde  bir “kavrama”dan bahsedebiliriz. Bilen kişi, konuyla ilgili kavramları, birbirleri arasındaki farkları ve benzerlikleri açıklayabilir, çok basit ama güzel örneklerle tüm bunları anlaşılır hale getirebilir. Bilen, önünde bir kağıt varsa, hemen kavramları yazıp, basit çizgilerle konuyu hızlıca açıklayabilir. Konu ile ilgili espri yapabilir mesela.

Bir şeyi bu şekilde bilmemenin birkaç göstergesi vardır. Örneğin birisi bir konuyu bildiğini farz ederek size bir şeyler anlatıyordur, sizin aklınıza bir şey takılır ve sorarsınız, karşı taraf sorunuzu kavrayıp doğru düzgün cevap veremez, doyurucu açıklama yapamaz, çünkü örneğin kavramlar arasındaki ince farkları bilmiyordur ya da o şeyi her yönüyle kavramamıştır falan. Bu durum, karşı tarafın bu konuda yeterince bilgi sahibi olmadığının en basit kanıtıdır. Bir konu ile ilgili İngilizceden yapılan çeviri de benzer şekilde, bilmemeye işaret edebilir. Benim bu günlükte zaman zaman belirttiğim ve “chicken translation” cinsinden, örneğin “use case”in “kullanım durumu” ya da “mapping”in “haritalama” şeklindeki çevirileri de olayı iyi anlamamaya dolayısıyla da bilmemeye güzel örneklerdir.

İyi bilmemeye bir başka örnek de konuyu basitleştirememektir. Bilirsiniz, konusunu iyi bilenler, o konuyu öyle güzel benzetmelerle ve basitleştirmelerle anlatır ki siz “Aaa ne kadar kolaymış” dersiniz. Internette görürsünüz böyle, karmaşık bir olayı basitleştiren çizimler ya da kısa filmler falan. Örneğin TCP/IP ağlarının nasıl çalıştığına, webin nasıl işlediğine dair kısa bir film vardı, veri paketleri ve onların taşınması vb. gibi konuları çizgi film tadında betimliyordu ve nefisti 🙂 Bakın bu basitleştirme konusunda bazı üstatlar ne diyorlar. Nobelli ünlü fizikçi Richard Feynman‘dan: “If you can’t explain something to a first year student, then you haven’t really understood it.” Yani, “Eğer bir şeyi, üniversite 1. sınfı öğrencisine açıklayamıyorsanız, siz de onu gerçekten anlamamışsınız demektir”. Benzer sözün kendisinden “If you can’t explain it to a six year old, you don’t really understand it.” şeklinde, yani “6 yaşındaki bir çocuğa açıklayamıyorsanız” değişikliğiyle çıktığı da rivayet ediliyor. Benzer bir cümle, “If you can’t explain it simply, you don’t understand it well enough” olarak Einstein’e de atfedilmektedir. Yani “Bir şeyi çok basit bir şekilde açıklayamıyorsanız, siz de onu yeterince iyi anlamamışsınız demektir” diye çevirebiliriz.

Çok ideal dolayısıyla da zor olmakla birlikte, anlamaya, uzmanı olmaya çalıştığımız şeyi bu basitliğe indirebilmemiz lazım. Ben birini dinlerken, örneğin finansal bir konuyu ya da felsefi bir problemi dinlerken, eğer anlatan, o konuyu, elma ve armut ya da ne bileyim mahalledeki bakkal ile mahalle sakinleri arasındaki ilişkiler cinsinden anlatamıyorsa, o kişinin konusuna vakıf olduğunu düşünmüyorum ve rahatsız oluyorum. Senelerimi alan, üniversitede yaptığım asistanlık olsun, sonrasında değişik vesilelerle birilerine bir şeyler anlatma faaliyetlerimde olsun ve özellikle de son senelerdeki profesyonel eğitmenlik kariyerimde olsun, bu cinsten basitleştirmelerden daima yararlanırım. Örneğin, proxy/vekil tasarım şablonunu anlatırken, demokraside vatandaşların basbakana ulaşma ve onunla konuşma haklarının olduğundan baslayıp, tahtaya arayüz ve sınıfları bu kavramlar cinsinden çizerim. Akıllı bir lise öğrencisi, eğer arayüz ve kalıtım kavramını bilse bu şablonu çok güzel bir şekilde anlar.

Gerek günlük yaşantımda gerek ise iş hayatımda o kadar sık bir şekilde bu yazıda bahsettiğim sıkıntılarla karşılaşıyorum ki inanamazsınız. Aslında hemen herkesin bildiği şeyler olduğunu düşünürüz bunların, ama niye uygulamayız ki? Gerçekte bilmediğimizden olmasın 🙂

 

 

Toplam görüntülenme sayısı: 2642